Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cywilizacja
jących.Wysokajakośćdyliżansówbyłazresztąprzy-
wilejemtylkobogatychkrajówibogatychklientów,
wkrajachbiednychinaliniachdlabiednychbyło
jużznaczniemniejwygodnie,ajechałosięjeszcze
wolniej.WAmeryceŁacińskiejdyliżansebyłybardziej
Hnarzędziemtortur”niżśrodkiemkomunikacyjnym.
Wpodróżyprzeszkadzałkurzipył,niemiłosiernie
męczyłyupały,nierazprzekraczającewcieniu40oC.
Dlategobywało,żepodróżekończyłysięśmiercią,gdyż
ludzieniewytrzymywalijejtrudów.NapoczątkuXIXw.,
wEuropienajszybciejporuszanosiędyliżansemnazy-
wanymekstra-pocztą,gdyżześredniąprędkościądo
15kmnagodzinęwrazzczasempostojów,takwięc
podróżowanotakjakprzedwiekamiizpodobną
szybkością.Oszybkościprzemieszczaniasięprzesą-
dziłymożliwościkoniaijeźdźca,awkrajacharabskich
wielbłąda.Bezwielbłądówniebyłobymożliwesforso-
waniepustyni,zwłaszczaSaharyorazpustyńArabii.Ze
względunakoniecznośćzapewnieniabezpieczeństwa
pustyniepokonywanowlicznychgrupach,zwanych
karawanami.Wgrupiełatwiejbyłosięobronićprzed
bandamirozbójników,łatwiejbyłoteżprzeżyćwprzy-
padkugwałtownychburzpiaskowych.Niemniejzda-
rzałosię,itowcalenietakrzadko,żeburzepiaskowe
pochłaniałycałekarawany.Z200-300wielbłądówdo
celudocierałoprzeważnietylkokilkadziesiąt.Zbraku
wodydochodziłodowzajemnegozabianiasięludzi
izabianiawielbłądów.Mimo,jakwidać,olbrzymiego
ryzykapodróżowaniaprzezpustynie,niebrakowało
chętnychdokolejnejwyprawy,gdyżzyskisięgały400%.
Ryci31
Tempoporuszaniasiędyliżansówzależałoodjakości
Przygodywtrakciepodró-
dróg.[Odyliżansie...]BezwzględnienajlepszymidrogamimogłasięposzczycićFrancja.
żydyliżansemwgryciny
Tutajnajwcześniejzaznaczyłsiępostęptechniczny.JużnapoczątkuXVIIIw.wydawano
z1842r.
traktatyobudowieieksploatacjidróg.Ichautorzynajczęściejnawiązywalidotradycji
drógrzymskich.W1741r.Francuziutworzylinajstarsząnakontynenciepaństwową
uczelnię-SzkołęDrógiMostów.Około1800r.Paryżmiałpołączeniedrogowezewszyst-
kimiwiększymiportamiistolicamiEuropy.ŁącznieweFrancjibyłowówczasokoło
20tys.kmdrógbitych,aw1848r.-35tys.,podczasgdywUSAw1825r.byłoich23tys.,
drogi
awAngliiw1848r.-32tys.km.WeFrancjijeszczew2.poł.XVIIIw.wprowadzonostałą
służbędrogowązłożonązdróżników,corazczęściejbudowanoteżdrogipozaosadami
iwsiami,staranosiębudowaćprosteodcinkiiłagodzićzakręty.Jużwtedywykupywano
ziemiępoddrogiwtrybienadzwyczajnym.
Drugimkrajem,którymiałnajwiększyudziałwrozwojudrógszosowychbyła
WielkaBrytania.Zyskiinwestorówpochodziłyześciąganychopłatnarogatkach.Jak
więcwidzimy,współczesnysystemfinansowaniabudowyautostradpojawiłsięponad
200lattemu.Wroku1820szkockiinżynierJohnMcAdamwydałksiążkę,bardzo
późnejpopularnąrównieżnakontynencie,wktórejzaprezentowałwłasnąwizjębu-
szosy
dowydrógszosowych.Zalecałwniejbudowędrógztłuczniazespecjalnymspoiwem.
Aledrógjeszczeniewalcowano.Walceparoweznalazłyzastosowaniewdrogownictwie
wlatach60.TrzecimkrajemznakomitychdrógbyłaHolandia.Niemcydalekopozo-
stałyztyłu.Doroku1850wEuropiepozatymitrzemakrajaminiewielebyłodobrych
53
