Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Światwlatach1800-1850
bieżachPruspowstawałykanały,jakchoćbyKłodnicki
w1822r.,któryułatwiłtransporttowarów,zwłaszcza
węglaorazwyrobówżelaznych.Kanałybudowałrząd
KrólestwaPolskiego,wtymtennajbardziejznanyAu-
gustowski(1839).
Nowoczesnesystemywodnebudowanoitozwiel-
kimrozmachemwStanachZjednoczonych.Przełomem
byłootwarciew1835r.kanałuErie.Jegobudowa
iszczęśliwezakończeniebyłowielkimsukcesemnowo-
jorskiegogubernatoraDeWittaClintona.KanałErie
połączyłAlbanynadHudsonemzBuffalonadjeziorem
Erie,dziękiczemuNowyJorkotrzymałpołączeniezPo-
łudniowymZachodem.Kanałmiał83śluzyi18akwe-
duktów.Wroku1838ztegoHwielkiegorowuClintona”,
jakgonazywano,skorzystało19tys.łodziitratw.Czas
podróżyzNowegoJorkudoBuffalouległskróceniu
z20do8dni.Sukcestegopomysłuośmieliłinnych
dobudowykolejnychkanałów.Jednaknadmierny
pośpiech,złeprzygotowanieinwestycyjne,słabezabez-
Ryci39
pieczeniefinansowedoprowadziłydoseriibankructw,
Pasażerowiestatkukursują-
iwefekciedoniewieluudanychinwestycjizzakresudrógwodnych.
cegopoReniewgwspółcze-
snejrycinyK.Ekwalla
WEuropienajwięcejpodróżowanoDunajem,Renem,Łabą,Loarąorazrosyjską
Wołgą,natomiastwUSAnaMissisipiiOhio.Nawielurzekachikanałachopłacenie
przejazdułodziąniezwalniałoodwiosłowania.Choćbarkibyłypopularne,tojednak
przewoźnicycieszylisięjaknajgorsząsławą.Częstobyliniechlujni,niejednokrotnie
trunkowi,opryskliwi.Nabarkachzdarzałysięrabunkiimordy,którychtoautora-
złasławabarek
mibylipracownicyobsługi.Woźnicedyliżansów,choćteżbylikrytykowani,jednak
wporównaniuzprzewoźnikamiwypadaliznacznielepiej.TakbyłowEuropie.Ale
zrzekkorzystanonawszystkichkontynentach.NaGangesiezinicjatywyAnglików
wlatach40.pojawiłysięnawetparowce.KanałyżeglownebudowaliEgipcjanie.
Wroku1819oddalidoużytkukanałHMahmudija”zAleksandriidoKairu.Ponadto
wielestarychkanałówegipskichpoddaliprocesowimodernizacyjnemu,aw1845r.
zorganizowaliżeglugęparowcemzAleksandriidotureckiegoStambułu.
PozaEuropąiAmerykąPółnocnątoniekoleje,dyliżanse,barki,czynawet
furkibyłynajważniejszymśrodkiemtransportuludzi.Żadenzpowyższychśrod-
kówniebyłwstaniekonkurowaćzludzkiminogami.Zdecydowanawiększość
Latynosów,AfrykanówiAzjatówpodróżowałapieszo.Najczęściejpieszoprzemie-
rzaliolbrzymieprzestrzenieIndianieandyjscy,prawdziwiHwędrowcyprzestrzeni”.
Większośćmaszerowałagodzinamibezznużenia.PodobniejakTybetańczycy,
którzypokonywaliolbrzymieprzestrzenie,przesuwającpaciorkiróżańcaimrucząc
psalmy.Bywało,żeosadęodosadydzieliłokilkadniostregomarszu,podobnie
podróżepieszo
jakjednąświątynięoddrugiej.Szczególnychumiejętnościwymagałokorzystanie
zżelaznychwiszącychmostów,wspartychoskałyłańcuchami.Tylkopodczaspo-
dróżywdolinachTybetańczycykorzystalizpomocyniezawodnychwtymwyso-
kogórskimklimaciejaków.Takieokolicznościczywarunkigwarantowałyizolację
ipowodowały,żewiększośćwsiusytuowanychnaDachuŚwiata,czyliwTybecie,
dalejażpo1850r.pozostałanieznanaEuropejczykom.Wreszciepieszowkrajach
arabskichpowinnipodróżowaćtamtejsichrześcianieorazŻydziiEuropejczycy,bo-
wiemwedługprawaislamskiegokonnomogliprzemieszczaćsięwyłączniewyznawcy
Allaha.W1.poł.XIXw.wkilkukrajacharabskichnaskutekżądańEuropejczyków
tenzakazuchylono.
62
