Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Światwlatach1800-1850
AnthélmeBrillat-Savarin,FizjologiasmakualboMedytacjeogastronomiidoskonałej(1824)
Urzędniksądowy,uczestnikżyciasalonówparyskich
końcaancienrégime,podróżnik(m.in.StanyZjednoczone),
urzędnikcesarstwaspisałpodkoniecżyciarozważania
dotyczącepożywienia.Jegoporadyimyśli,wzaskakujący
sposóbprzechodzącoduwagnaturygeneralnejdokonkretu,
ujawniajązarównogusta,jakistylepokiwidzianezpozycji
siedzącegoprzystole,np.:
„Indykjestbezwątpienianajpiękniejszympodarkiem,
jakiNowyŚwiatpodarowałStaremu”.
„Ten,copowiadatrufla,wymawiawielkiesłowo,które
budziwspomnieniaerotyczneismakoszowskieupłcino-
szącejspódniceiwspomnieniasmakoszowskieierotyczne
upłcinoszącejbrody”.
„PanAulissin,wykształconyadwokatneapolitańskii
wdzięcznywiolonczelista-amator,powiedziałpewnegorazu
przymoimstolechwalącsobiejakąśpotrawę:Ależtopraw-
dziwykąsekkrólewski!–Dlaczego,odparłem,niepowiada
pan:kąsekkrólewski!–Panie,rzeczeamator,myWłosinie
sądzimy,bykrólowiemoglibyćsmakoszami,ichposiłkisą
zbytkrótkieizbyturoczyste;leczkardynałowie,ech!Itu
zaśmiałsięnaswójsposób:He,he,he,he!”
„Zgodnieztraktatemzlistopada1815rokuFrancja
musiałazapłacićaliantomsiedemsetpięćdziesiątmilionóww
trzylata.(...)Możnabyło(...)sięobawiać,żesumytakpo-
ważne,spłacanedzieńpodniugotówką,skarbdoprowadzą
donędzy,obniżąwartośćwalorów,costaniesięprzyczyną
wszelakichnieszczęść,grożącychkrajowibezpieniędzy
ibezśrodków,abyjezdobyć.(...)Rzeczywistośćzadała
kłamtymobawom;kuwielkiemuzdumieniutych,cozajmują
sięfinansami,zobowiązaniaspłaconozłatwością,kredyt
wzrósł,wykupywanowmigpożyczkiiprzezcałyczastego
odpływupieniądzakurswymiany(...)byłdlanaskorzystny;
mieliśmyzatemdowódarytmetyczny,żewięcejpieniędzy
doFrancjiprzybywa,niżzniejubywa.Jakażtopotęga
przyszłanamwpomoc?Jakiebóstwodokonałotegocudu?
Smakoszostwo”.
„Napoleonjadałnieregularnie,szybkoiniewłaściwie;ale
iwtymwidaćbyłoniezłomnąwolę,jakąokazywałwe
wszystkim.Ledwiepoczułapetyt,jużmusiałgozaspokoić
ijegosłużbabyłagotowaokażdejgodzinieinapierwsze
skinieniepodaćmudrób,kotletyikawę”.
„Niechajliczbabiesiadnikównieprzekraczadwunastu,
abyrozmowaprzezcałyczasmogłabyćogólna;(...)niech
salajadalnabędzieoświetlonarzęsiście,nakrycianiepoka-
lanejczystości,atemperaturapowietrzaodtrzynastudo
szesnastustopniwskaliRéamura;(...)niechniktniezabiera
siędowyjściaprzedjedenastą,aleopółnocyniechwszyscy
będąwłóżkach”.
przednówek
nieurodzaj
jeszczeliniekolejoweikiepskiedrogiutrudniałyniesieniepomocy.Oczywiście,głód
niedotykałcałychpopulacji,głóddotykałjednostki,rzadziejcałespołecznościlo-
kalne,przedewszystkimbiednych.Nigdyniebyłotak,bygłódzdziesiątkowałtakże
tychzamożniejszych.Dopierow2.poł.XIXw.dziękikolejommożnabyłoszybciejiw
dużychilościachtransportowaćżywnośćdlatych,którzyjejszczególniepotrzebowali.
Takżesłużbycywilnewyszkolonewobsłudzehumanitarnejstałysiębardziejskuteczne
wniesieniupomocy.Lecztenczasdopieromiałnadejść.
DlaludnościchłopskiejEuropynajtrudniejszebyłylatanaprzednówku,czylido
pierwszychzbiorów.Głodującyratowalisiępolowaniem,rybactwem,jedzeniemkory,
perzu,otrębów,żołędzi,kasztanów,nasionchwastów,lebiodą,jajamidzikiegoptac-
twa,owocamilasówiłąk.Głodowałyteżiumierałyzwierzętadomowe.Niewszyscy
dziękitejkuracjiziołowo-korowejmoglidotrwaćdoletnichzbiorów.Źródłemgłodu
byłaniewydajnagospodarkaizbytniskawstosunkudoliczbyludnościprodukcja
roślinnaizwierzęca.Naskutektegowieluchłopówwogóleniczegoniesprzedawało
zzakresuproduktówrolnych,mimotoitakodczuwałoolbrzymietrudności,mniejsze
jedyniewlatachurodzaju.Natomiastwlatachnieurodzaju,gdyzawodziłapogoda
albogdywybuchałaepidemiawśródzwierzątlubludzi,głódiśmierćgłodowabyły
gwarantowane.Zbytsuchelubmokrelata,zbytpóźnawiosnalubsurowazima,
64
