Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cywilizacjaeuropejskawpóźnymśredniowieczu
towanysynBogalubanioł.Centralnymmotywemnau-
czaniakatarskiegobyłateoria,żeistniejedroga,dzięki
którejczłowiekmożesięwydostaćspodwładzyZła.
NależałonaśladowaćChrystusa,anielskiegowysłannika
Boga,poprzezżyciewmodlitwieiascezie.Kościółka-
tolickiwedługkatarówzdradziłEwangelięiwybrałobóz
Szatana.PrawdziwyKościółmiałbyćduchowy,przyj-
mującyjedynietedarywnaturzeiwpieniądzu,które
pozwalałytzw.doskonałymcałkowiciepoświęcićsię
misji.Mniejdoskonali,tzw.wierzącypracowaliiżyli
wmałżeństwach,pozorniepraktykującwKościele
katolickim.Katarzyuznawalitylkojedensakrament:
przekazywaniaDuchaŚwiętegoprzeznałożenierąk(con-
solamentum-(pocieszenie)).DostępowaligotylkoDdo-
skonaliD,przestrzegającysurowejascezyiwstrzemięź-
liwościseksualnejorazpowstrzymującysięodspoży-
waniażywnościpochodzeniazwierzęcego.Ekspansja
kataryzmudoprowadziławniektórychregionachdo
podważeniamonopoluKościołakatolickiegoistwor-
zeniaalternatywnegoKościołapodziemnego.Bogomi-
litakżeodrzucaliKościółinstytucjonalny,jegoświą-
tynie,kapłanówisakramenty,dziewictwoMatkiBoskiej
ikultkrzyża.Bogapojmowaliantropomorficznie.Od
jegosynaSatanaela,któryzbuntowałsięprzeciwOjcu,
miałpochodzićświatmaterialny,wtymtakżepierwia-
stekzławczłowieku-ciało,podczasgdyduszaludzka
-pierwiastekdobra-pochodziłaodBoga.Dlapoko-
naniaSatanaelaBógposłałnaziemiędrugiegosyna,
Logosa(Jezusa),którywyłoniłzsiebieDuchaŚwiętego,
abyzamieszkałwśródwybranych(bogomiłów).Resztę
ludzimiałyopętaćdemony.
Ryci39
Wylęgarniąherezjibyłytakżeśrodowiskauniwersyteckie.W1.poł.XIIIw.wzwiązku
ZamekkatarskiwMontsśgur
zrecepcjąpismArystotelesaijegoarabskichkomentatorów-zwłaszczaAwerroesa-na
(1204)-jedenzeświadków
UniwersytecieParyskimpowstawałyteoriefilozoficzne,niezgodnezprawowiernością
upadkuspołecznościkataż
rówwLangwedocji(zdobyż
katolicką.Awerroiściłacińscygłosiliniezależnośćfilozofiiodteologii,odwiecznośćświata
tyw1244ri)
materialnegoideterminizm,zaprzeczalinieśmiertelnościduszyludzkiej,uznającjedy-
niewspólnądlacałejludzkościtzw.duszęintelektualną.Teorietenieznalazłyjednak
szerszegoodbiciawspołeczeństwie,ichautorówzaśdotknęłyekskomunikiiprześla-
dowania.WXIVw.tezyawerroizmustałysiępodstawąpostulatuuniezależnieniawładzy
awerroizm
świeckiejodduchownej.NawiązałdonichJohnWiklef(ok.1330-1384),uczony
zOksfordu,którytwierdził,żeprawdziwyKościółjestniewidzialnyiniepotrzebuje
majątku.ZaprzeczałrzeczywistejobecnościChrystusawEucharystii,odrzucałkult
świętychiodpusty.PodwpływemnaukWiklefarozwinąłsięwAngliiruchlollardów
(terminoniejednoznacznejgenezie,przezjednychwywodzonyodłac.lolium-(kąkol),
tj.siewcykąkolu,przezinnychodang.lull-(kołysać),(lulać),tj.chwalącyBoga),którzy
domagalisięrównościspołecznejikonfiskatymajątkówkościelnych,orazwsparli
lollardowie
chłopskiepowstanieWataTylera(1381).PismaWiklefawywarłyteżwpływnakazno-
dziejęczeskiegoJanaHusa(ok.1370-1415),profesoranauniwersyteciewPradze.Wystąpił
onprzeciwpolitycznejinadprzyrodzonejwładzypapiestwa,niemoralnościkleru
imajątkomkościelnym,nawoływałdowprowadzeniadlaświeckichkomuniipoddwie-
mapostaciamiorazdoobronyjęzykainarodowościczeskiejprzedniemczyzną.Mimo
69
