Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚwiatwXVIIwieku
rodowódkultury
europejskiej
historycznarola
racjonalnegoodżywiania
poziomtechnologiczny
odrębnekręgi
cywilizacyjne
żekulturaśródziemnomorska,zktórejwprostejliniiwywodzisiękulturaeuro-
pejska,jeststosunkowomłodatylkopozornie,jakożewywodzisięonazeznacz-
niestarszychcywilizacjikrajówBliskiegoWschodu(Mezopotamia,Egipt,Syria).
Podstawowązdobyczątegokręgucywilizacyjnegobyłowcześniedokonaneprzejście
odzdobywaniażywnościpoprzezzbieractwoimyślistwodouprawyzbóżihodowli.
Byłtoprocesokreślanyprzezhistorykówmianem„rewolucjineolitycznej”.Rol-
nictwoopartenauprawiezbóżihodowli,typowedlakulturBliskiegoWschodu,
anastępniedlakulturyśródziemnomorskiejiwreszcieeuropejskiej,zdobyłotech-
nologicznąiużytkowąwyższośćnadinnymitypamiprodukcjirolniczej,czyto
opartejnauprawieryżu(Azja),czyteżkukurydzy(Ameryka).Pierwszaznichbyła
zbytmozolna,druga-zbytłatwa.Wcywilizacjachpozaeuropejskichistniałwy-
raźnypodziałnaludyrolnicze,żywiącesięprzedewszystkimpokarmemroślin-
nym,orazludypasterskieimyśliwskie,dlaktórychpodstawępożywieniastanowi-
łomięso.Wkręgubliskowschodnim,aprzedewszystkimśródziemnomorskim
iwkońcueuropejskim,rolnictwozbożowebyłościślezwiązanezhodowlązwierząt
domowychużywanychzarównodoprodukcji,jakidocelówkonsumpcyjnych.Dzięki
temuludnośćtychterenówspożywałaobokpokarmówroślinnychwyjątkowodużo
mięsainabiału,czyliproduktówzawierającychbardzowartościowebiałko.Według
Braudelawłaśniewracjonalnymodżywianiusiętkwitajemnicaosiągnięciaprzez
Europejczykówwyższegopoziomuumysłowegowstosunkudoludnościinnych
regionów.
JużwXIIIw.zrewolucjonizowalionitechnikę,wprowadzającmłynwodny,
którysłużyłimdoróżnychcelów,począwszyodmieleniazboża,poruszaniastęp,
pił,młotów,pompgórniczych,itp.Zapewneodtegoczasu,abyćmożejużiwcze-
śniej,zwiększałasięróżnicawpoziomietechnologicznymmiędzyEuropąainnymi
częściamiświata.Ostatecznie„rewolucjaprzemysłowa”,rozpoczętawAnglii
uschyłkuXVIIIw.,dystanstenjeszczepogłębi,stwarzająctymsamymdlaEuro-
pejczykówwarunkisprzyjającezawładnięciucałymświatem.Alenawetiprzedtym
przełomowymwydarzeniem,jakimbyła„rewolucjaprzemysłowa”,Europejczycy
dysponowalidzięki„motorom”poruszanymsiłąwody,wiatruczyzwierzątniepro-
porcjonalniewiększąilościąenergiiniżmieszkańcyinnychkręgówcywilizacyjnych,
częstooznaczniestarszejniżeuropejskatradycji.Wścisłymzwiązkuzszybkim
rozwojemumysłowymEuropejczykówpozostajeteż„rewolucjanaukowa”,opar-
taprzedewszystkimnamatematyzacjinauki.DokonałasięonawedługPierre’a
wlatach1630-1680,awięcwokresienajbardziejnasinteresującym.Takolejna„re-
wolucja”byłazapewneczynnikiem,któryprzesądziłodominującejwtymwzględzie
pozycjiEuropywświecie.
PrzedstawiliśmykilkapróbwyjaśnieniaszczególnejroliEuropy.Czywsiedem-
nastymstuleciuEuropazdążyłajużzdominowaćświat?Odpowiedźjesttylkojed-
na-pewnienie.Podbiającjednetereny,penetrującpodwzględemgospodarczym
inne,Europejczycyniewywieralijeszczedecydującegowpływunainnecywilizacje.
Rozwiałysięonenadalautonomicznie,wznacznymstopniuniezależnieodkon-
taktówzEuropejczykami.Światbyłciąglezbioremkilkuodrębnychkręgówcy-
wilizacyjnych,żyjącychwłasnymżyciem,mimowdzierającejsięcorazsilniejwich
funkcjonowanieingerencjieuropejskiej.Właśnieistnienietychodrębnychkręgów
cywilizacyjnychbędziepodstawąkonstrukcjininiejszegotomu.Kolejnowięcbędą
przedstawione:krągcywilizacjieuropejskiejwrazzjejzachodnią,amerykań-
ską,jakiwschodniosyberyjskąodnogą,dalejomówionyzostanieświatislamu,sub-
kontynentIndiizeswojąodrębnącywilizacją,rejonpołudniowo-wschodniejAzji,
wktórymobokelementówrodzimychsilnewpływywywierałazjednejstronycywi-
lizacjaindyjska,zdrugiejdalekowschodnia.Osobnopotraktowanyzostaniekrąg
10
