Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚwiatwXVIIwieku
naprzełomieXVIIiXVIIIw.zdawnejósemkirangęmocarstwzachowałatylko
czwórka:Francja,Anglia,AustriaiRosja.Dotejczwórkidołączyłniebawemnowy,
piątypartner:Prusy.Datakoronacjielektorabrandenburskiegow1701r.nakróla
wPrusachbędziewprocesiepasowaniaPrusdorangimocarstwaeuropejskiegood-
grywałarolęsymboliczną.Takotopodekompozycjidawnegoukładunaprzełomie
XVIIiXVIIIw.powstajenowyukładpolitycznywEuropie,układpięciumocarstw,
tzw.pentarchia.Tennowyukładwprzeciwieństwiedopoprzedniegoobejmiecały
kontynent,niedzielącgojużnaczęśćwschodniąizachodnią.nowąstrukturę
politycznąEuropywykrystalizowanąwpoczątkachXVIIIw.będziecharakteryzowała
zadziwiającatrwałośćiwzasadziedopierowynikIwojnyświatowejbędzieoznaczał
jejkoniec.
mocarstwazprzełomuXVII
iXVIIIwi(pentarchia)
StosunkidemograficznewXVIIwieku
Ryci3
Tzw.KolumnaMorowaw
Podobniejakwepokachwcześniejszych,takżeiwXVIIstuleciuludnośćwszyst-
Wiedniuwzniesionaprzez
cesarzaLeopoldaInapa-
kichkrajówświatanależaładotzw.społeczeństwprzedprzemysłowych.Odzna-
miątkęocaleniagowczasie
czałysięonewysoką,bodochodzącądo40promili
epidemiidżumyw1679r.
rocznierodnością,przypodobniewysokiejśmier-
telności.Takipoziomurodzeńizgonów,niepodle-
gającywiększymwpływomczynnikówcywiliza-
cyjnych(medycyny,oświatyitp.),nazywanorozrod-
czościąiśmiertelnoścnatural.Społeczeństwa
przedprzemysłowewyróżniałysiętym,wniewiel-
kichodstępachczasowychliczbęludnościcha-
rakteryzowałynagłespadkiiwzrosty.Natomiast
wdłuższymwymiarzeczasowym,przyminimal-
niewyższejstopieurodzeńodstopy-zgonów,
przyrostnaturalnybyłdodatni,mimoutrzy-
mywałsięnaniewysokimpoziomie0,5do3pro-
miliwskaliroku.Ciąglecharakterystycznymzjawi-
skiembyłaniepewnośćbytuikrótkie,boprzeciętnie
trwające30-35lat,życieludzkie.
Wtymokresie,takjakiwpoprzednich,choroby
epidemiczneatakowałybezbronnychwobecnichlu-
dzi.WXVIIw.weWłoszechzmarłonadżumęponad
milionosób,aw1665rokuwLondyniezpowodu
zarazywyginęła1/3mieszkańcówmiasta.Innącho-
robąepidemiczną,zktórąludzkośćnieumiałaso-
bieporadzić,byłaospa.Prócztegocokilkanaścielat
dużeskupiskaludnościwEuropiebyłytakżeatako-
wanem.in.przezcholerę,tyfus,czerwonkęikiłę,
ostatniązaśroznosiłyprzedewszystkimoddzia-
ływojska.Dotyczyłotorównieżinnychchorób,gdyż
oilebezpośredniedziałaniawojennezwiększałyśmier-
telnośćwśródludnościcywilnej,otyleśmiertelność
tarosławjeszczewiększymstopniuwłaśniewwyniku
szerzeniasięchoróbzakaźnychroznoszonychprzez
wojsko.Wczasiewojnytrzydziestoletniejobfiteżniwo
naterenieNiemieczbierałytakiechorobyjakszkorbut,
czerwonka,przedewszystkimzaśdur.
15