Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ogólnacharakterystykastulecia
Wsyntetycznychopracowaniachdziejówświata,azwłaszczaEuropy,wiekXVIII
-zwanyOświeceniem-jestzazwyczajuważanyzaostatniączęśćczasównowożyt-
nych,umowniedzielonychnatrzy,okołostuletnieokresy.Zapoczątekepokino-
wożytnejuznajesiękoniecXVw.,najczęściejwyznaczonyprzezodkrycieAmeryki,
zakoniecnatomiastwybuchrewolucjiburżuazyjnejweFrancji.Tymsamymrok
1789stanowitakżekońcowącezuręXVIIIw.Mimożedatataiwydarzeniaznią
związane,azwłaszczaichskutki,znaczące,niejestonaoczywiściejednoznaczna
dlawszystkichnarodówikręgówcywilizacyjnych,zwłaszczagdynadziejepatrzy
sięwwymiarzeglobalnym.Przykładowo,whistoriiStanówZjednoczonychAmery-
kidużoważniejszyjestrok1783,botowówczaszawartopokójwersalski,namocy
któregoWielkaBrytaniauznałaniepodległośćswoichdotychczasowych13kolo-
nii,znajdującychsięnawsch.wybrzeżukontynentupółnocnoamerykańskiego.
WydarzeniaweFrancjizkońcawiekumiałyjeszczemniejszywpływnadziejepaństw
azjatyckichczyteżludówAfryki.Aleuznaniedatywybuchurewolucjifrancuskiej
zakończącąXVIIIstuleciewywołujewśródhistorykówmałokontrowersji.Także
wniniejszymopracowaniuprzyjętocezurę,arozwiązanietozezwalarównieżna
DbezkolizyjneotwarcieDkolejnegotomuWielkiejhistoriiświata.
ZnaczniewięcejdyskusjiwywołujeustaleniedatypoczątkowejwiekuOświece-
nia.Wtymprzypadku,wstarychopracowaniach,sięganonawetdopołowy(pokój
westfalski)lubkońcalat80.(DsławetnarewolucjaDwAnglii)XVIIw.Zkoleiinni
historycyzadatęwyznaczającąpocząteknowejepokiprzyjmowalirok1713,tj.rok
zawarciapokojuwUtrechcie,lub1715r.,wktórymzmarłLudwikXIV.Jednakwie-
lubadaczyeksponujelata1700-1702jakopoczątekbadanegookresu,cojestuza-
sadnianewybuchemdwóchdużychmiędzynarodowychkonfliktówwEuropie
-wojnyosukcesjęhiszpańskąnazachodzieiwielkiejwojnypółnocnejwEuropie
Środkowo-Wschodniej.Datatajestjednocześniewygodna,gdyżpokrywasięzka-
lendarzowymkońcemXVIIw.ipoczątkiemXVIIIstulecia.
PrzyjęciezakresuchronologicznegoDwiekuOświeceniaD,ograniczonegodata-
mi1700-1789jestwdużejmierzeobciążoneeuropocentryzmem.Ale-cowykazał
wybitnyhistorykfrancuskiFernandBraudel-towłaśnieStaryKontynentijego
dziejeodgrywałydecydującąrolęwhistoriiświatategookresu.Stwierdzenietood-
nosisięzarównododziejówpolitycznych,jakispołecznych,igospodarczych.Roz-
ważaniomnadramamichronologicznymiczasównowożytnych,awtymicezura-
miXVIIIstulecia,wieleuwagipoświęciłEmanuelRostworowskiwswejsyntezie
wiekuXVIII,wktórejlata1700-1789uznałzalatagranicznetegowieku.
końcowa
cezurastulecia
początkowa
cezurastulecia
rolaEuropy
wdziejachświata
7