Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
S.Przybyliński,WIĘŹNIOWIE„NIEBEZPIECZNI”–ukrytyświatpenitencjarny,Kraków2012
ISBN:978-83-7850-007-0,©bySławomirPrzybyliński,2012;©byOficynaWydawnicza„Impuls”2012
Wprowadzenie
Więziennictwopolskiestanęłoodsamegopoczątkuswejdziałalnościnazasad-
niczemstanowisku,żecelempozbawieniawolnościjestpoprawawięźniaijego
umoralnienie.Dążyłosięidążydotego,byludzi,którychniezdrowewarunki
życiowepopychałydopopełnieniaprzestępstwa,przerobićnajednostkiużytecz-
nedlaspołeczeństwa1.
Instytucjawięzieniamadługą,pamiętającązamierzchłeczasy,trady-
cję.Niełatwojednakwskazaćetiologicznąpłaszczyznęjejpowstaniaorazzaląż-
kijejtworzenia.StanisławPławski2twierdzi,żepoczątkowoinstytucjatamiała
niewielewspólnegozwięziennictwemwnowoczesnymtegosłowaznaczeniu.
Byłotojedyniemiejsceprzymusowegoizolowaniajednostki,którąwtrącanodo
ciemnychizimnychlochów,gdzieoczekiwałanawykonaniekaryśmiercialbo
innejkarykaleczącej.
Wprawiestarożytnymirzymskimcelemkarybyłjedynieodwetzapopełnio-
neprzestępstwoorazrepresjawpostacikarcielesnychikaryśmierci.Więzienie
wokresieobowiązywaniatychkoncepcjikarybyłowięcjedynieprowizorycznym
miejscemzatrzymaniaprzestępcy,doczasuwykonaniananimkarywłaściwej3.
Całedziesiątkilat,boażdokońcaXVIwieku,więzieniebyłotylkokarąpobocz-
ną,jednymześrodkówpomstyigniewu,ajeszczewtymokresieprzetrzymywa-
noludziwlochachpodziemnych,którestanowiłymiejscetorturikaźni4.Myśli
penitencjarneprzeobrażałysiępowoli,zmieniającsweobliczewzależnościod
epoki.WreszciewkońcuXVIIIwiekupojawiająsiępróbyzreformowaniawię-
ziennictwa.NajwiększywkładwniósłanglikJohnHovard,„którywydobyłna
światłodziennetajemnicewięzieńEuropyiwjaskrawychbarwachnaszkicował
strasznyichstanówczesny”5.Hovardwymieniłteżwielewskazówekmających
naceluzreformowaniewięziennictwa.Możnabyjeująćnastępująco:
1Pierwszepięcioleciewięziennictwapolskiego.PrzemówienieDyrektoraDepartamentuWięziennego,Jana
Zakrzewskiego,wd.11listopadaroku1923,wygłoszonenaakademjijubileuszowejpięcioleciawięziennictwa.
W:Z.Bugajskiiin.(red.):Księgajubileuszowawięziennictwapolskiego1918–1928.Warszawa1929,s.50.
2S.Pławski:Prawopenitencjarne.Warszawa1968,s.67.
3S.Walczak:Prawopenitencjarne.Zaryssystemu.Warszawa1972,s.103.
4M.Czerwiec:Więzienioznawstwo.Zarysrozwojuwięziennictwa.Warszawa1958,s.10–11.
5Z.Bugajski:Kalendarzfunkcjonariuszawięziennegonarok1929.Warszawa1928,s.144.
