Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Rozdział1.Pochodzenie,rozwójistatuszjawiska
politicalfiction
iquasi-psychologicznych.Ujęciomtymtowarzyszypróbazamanifestowaniabraku
zgodynanarzucanehierarchiewartości,wyraźna(wywołananiewątpliwiepoli-
tycznymirepresjamiistanemwojennym)krytykatotalitarnegosystemuoraz
związanegoznimmaterialistycznegoświatopoglądu,coprzejawiasię,takwkon-
cepcjachbohaterównwychodzących”zsystemu,jakwliterackichkonkretyzacjachrze-
czywistościnmetafizycznych”ininnerspace”[...];
Vfaza1985-1995-stanowiokreswspółwystępowaniatendencjidotychczasowychwraz
zespadkiempopularnościsciencefiction,którejfunkcjajakoliteraturynstosowanej”
powolisięwyczerpuje,podobniejakniepowracafascynacjadziedzinaminaukowotech-
nicznymi,następujesukcesywnaaneksjazachodnichodmianprozyfantastycznej-fan-
tasy.Lataprzełomu80/90iupadeksystemutotalitarnegowiążąsięzczęściowym
powrotemnstosowania”prozyfantastycznejdoujęćquasi-socjologicznych,leczdajesię
wnichodczućwpływrozchwianiapoetykisciencefiction,jakrównieżkompromitacją
niesionegoprzezupadłysystemmaterialistycznegoświatopoglądu,coowocujefanta-
stykąquasi-religijną,prozązpograniczafantasyitzw.nsocialfiction”.Niemniejzawarte
wnichrefleksjejawiąsięjakopesymistyczneświadectwospołecznychnastrojów,
które-imbliżejpołowylatdziewięćdziesiątych-stajesięwyrazemaksjologicznego,
moralnegochaosu[...]
30
.
WostatnimzdaniuopracowaniaKochanowiczdodaje:
Zprzytoczonegonapoczątkuzestawieniawyłaniasiędośćoczywistyobrazrozwojutej
literatury,podejmującejdziśznaczniepoważniejszeproblemy
zzakresuantropo-
logiifilozoficznej,etyki,psychologii,socjologii,anawetpolityki,aniżelitzw.tradycyjna
sciencefiction-nastawionanantechnologiczną”spekulację
31
.
Wpowyższymmodelu(zarównoAntoniegoSmuszkiewicza,jakiRafałaKo-
chanowicza)istotnesądwamomentyzwrotnewhistorii:poszerzeniesiękręgu
tematycznegosciencefictionoproblematykęspołeczno-politycznąwlatach70.,
anastępniewyodrębnieniezsocialfictionoddzielnejkonwencjiobierającejza
swójprzedmiotzainteresowaniapolitycznąsferężycia,codałopocząteknowej
jakościutworówliterackich,bardzoodległych(itonietylkowwarstwietema-
tycznej)odswegoźródła,jakimpierwotniebyłafantastykanaukowa.Takprzyjęty
tokrozumowaniazdajesiępodzielaćAdamMazurkiewicz,któregozdaniempo-
wstaniepoliticalfictiondokonałosięwwynikupodziałusocialfiction
32
na
fantastykęsocjologicznąipolityczną
33
.Procestenniemiałjednakcharakteru
rozłamowego,leczbyłnaturalnąkonsekwencjąciąguewolucjiliterackiejdzieł
ztegozakresupowstającychwlatach80.XXwieku.Cowięcej,parasukce-
sorówniestałasiękonkurencyjna.Przeciwnie,podwielomawzględamibar-
30
RafałKochanowicz,Fantastyka–kluczdowyobraźni,Arka,Poznań2001,s.8[podkr.-
ŁJB].
31
Tamże,s.9.[podkr.-ŁJB].
32
JolantaTamborwJęzykupolskiejprozy...proponujepolskiekwiwalentsocialfiction:
nfantastykasocjologizująca”.
33
AdamMazurkiewicz,Opolskiejliteraturzefantastycznonaukowejlat1990–2004,
WydawnictwoUniwersytetuŁódzkiego,Łódź2007.
