Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
PRZEDMOWA
negourewizjonizmu”ostatnichlat),nieobejmowałyjednakjegowojen,chyba
żecelemczęściowegoodtworzeniaprowadzonychdziałań.Perspektywamię-
dzynarodowa,którejwiększączęśćzresztątakżezaniedbano,badanabyłapo-
dobnie,tj.tylkopoprzezdecyzjeHitleraiMussoliniego,zaśdziałaniawojenne
wypełniałytylkopozostałąpustkę.
Abyprzywołaćkonkretnyprzykład,ostatnie,bardzowartościoweopisyre-
żimufaszystowskiegoautorstwaAlbertaDeBernardiego,PatriziaDoglianiego
iSalvatoreLupoczyteżmonumentalnabiografiaDuceautorstwaRenzode
FeliceoraztemniejszePierreMilzaiRichardaJ.B.Bosworthatakąagresjąna
Etiopięzajmująsięznależytątroskątylkowramachobrazupolitykiwłoskiej
imiędzynarodowej,apozatymmałoalbowogóleniepoświęcająuwagiwoj-
nieisprawowanymtamrządom,brutalnymrepresjomwymierzonymwabi-
syńskiruchoporuipolitycerasowejwkoloniach,wszystkieteelementywy-
rzuconozopowieścioDuceifaszystowskichWłoszech,mimożebyłyone
przedmiotemnieprzerwanychibardzostanowczychinterwencjiMussolinie-
go1.TakżewłoskiudziałwwojniewHiszpaniiraczejniżwwojskowychprzy-
kuwałuwagęwswoichdrugorzędnychaspektachmiędzynarodowych.
Takiedziałaniasąmożliweponieważpamięćwojenwłoskichjestuporozbi-
jana”2nawachlarzróżnychwspomnień,razsłabych,razintensywnych.Silna
jestpamięćwojenpartyzanckich(bezwzględunapowtarzającesiępomyłki
ikłamstwa)orazdeportacjizewzględówpolitycznychirasowych,niejedno-
rodnanatomiastczasuwojny1940-43:największadotyczyEl-Alameinikam-
paniirosyjskiej,dlainnychfrontówprzejawiaróżnenatężenie,wreszciekom-
pletnieznikawprzypadkuokupacjiBałkanów,rządówwEtiopiiczyinter-
wencjiwHiszpanii.Najważniejszezaśwtymwszystkimjestto,żepowojenne
kłopotyzwyrównaniemrachunkówzreżimemfaszystowskimsprawiły,żepa-
mięćotychwojnachzostaławistocieoddanasiłomzbrojnym,któreniemogą
przecieżzapomniećoswoichbitwachiswoichpoległych,tymsamymwięc
uzobojętniają”jąnapolitycznypunktwidzeniaisprowadzajądopoziomuopo-
wiadanychnasmutnowojennarodowych,alejużniewojenfaszystowskich.
Wtensposóbomijasiępodstawowyproblemrelacjipomiędzyreżimemiwoj-
ną,któragozniszczyła,itowdwóchaspektach:najpierwwojnąjakodeklaro-
wanymnawszystkichpoziomachprzezfaszyzmcelem,realizowanymprzez
Mussoliniegopolitykąprowokacjiiagresjizlat1935-40;później,podporząd-
kowaniasięnazistowskimNiemcominiezdolnościdyktaturydozmobilizowa-
niazasobównarodowychdlaprowadzonejprzezsiebiewojny,przyczympro-
blemembadawczymniejesttutajfaktjejprzegraniaprzezfaszystowskie
1Mówiącprecyzyjniej,P.MilzawswoimdzieleMussolini,Paryż1999,ujawniawprawdzieterrory-
stycznemetodystosowanewEtiopiiwlatach1935-6,aksiążkaP.DoglianiegoL’Italiafascista,Me-
diolan1999,toświetnaanalizafaszystowskiejpolitykirasowej,brakujejednakogólnegoobrazu
wojnyirządów.Zauważmymilczeniewtejsprawietakwybitnegoznawcyfaszystowskicharchiwów
jakDeFelice,którypomijapowtarzającesięiudokumentowanewtrącaniesięMussoliniegowrepre-
sjewobeclibijskiego,apóźniejabisyńskiegoruchuoporu,orazwkwestieużyciagazu.
2M.Isnenghi,Leguerredegliitaliani,Mediolan,1989,s.247.
