Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
CZĘŚĆI
100tys.półkoczownikówmigracjezwiązanezporamiroku,mimotopozwala-
łynahodowlęponadmilionaowiecikóz(którymiregularniehandlowano
zEgiptem)orazkilkudziesięciutysięcykoniidromaderów8.
DżabalcyrenajskirządzonybyłprzezSenussię,fundamentalistycznyruchis-
lamskipowstaływpierwszejpołowieXIXwieku,któryrozciągnąłswojewpływy
napółpustynnerejonyCyrenajki,zachodniegoEgiptuiwschodniejSahary.Cy-
wilizacjaislamskanieznarozdziałumiędzyreligiąipolityką,senussistyczne
zawi9wDżabaluioazachbyływięcośrodkamikultuistudiówkoranicznych,
którejednocześniekierowałyżyciemplemionpółkoczowniczychiichhandlem
zEgiptem,zarządzałysądownictwemizbierałypodatki,organizowałyekspedy-
cjewojskoweiutrzymywałystosunkizmocarstwamikolonialnymi.Byłtoorga-
nizmpolitycznywłaściwydlatejspołecznościpółkoczowniczej,rządzonejjak
monarchiaprzezpotomkówzałożyciela(wczasachnajazduwłoskiegobyłto
młodyMohammedIdris10),którytoczyłprzegranewojnyzFrancuzamiiAngli-
kami,wefekcienapoczątkuXXwiekujegowładzazostałazredukowanajużtyl-
kodopanowanianadCyrenajką.Nieudałomusięteżobjąćniązazdrosnych
oswojąautonomięplemionTrypolitanii.WstosunkudowłoskiejinwazjiSenus-
siazachowywałasięwsumieprzyzwoicie:skłaniałasiędouznaniaczystonomi-
nalnegozwierzchnictwaWłochów(takjakkiedyśTurków)iichkontrolinad
wąskimskrawkiemwybrzeża,podwarunkiemwszakżeniewtrącaniasięwjej
zkoleizwierzchnictwonadDżabalirejonamipustynnymi.Rządwłoski,który
miałjużdośćproblemówwTrypolitanii,wistociezaakceptowałtenpodział
iporozumieniamizlat1920-21uznałIdrisowitytułemira,jednoznacznienada-
jącmutymznaczeniepolityczne(choćźródławłoskiezepokidefiniowałySe-
nussięjakobraterstwo,akcentująctylkojegocharakterreligijny)11.
Wroku1923rządfaszystowskiwypowiedziałjednakporozumieniainaje-
chałDżabal,tworząctamszeregmałychfortówzerytrejskimizałogami.Tym-
czasemterensprzyjałpartyzantce,zkoleiSenussiagwarantowałajejścisłepo-
parcieludnościizjednoczonekierownictwopolityczno-wojskowe,którezna-
lazłowielkiegoprzywódcęwosobiestaregoUmaraalMuchtara.Jegounocny
rząd”utrzymywałszerokąirealnąkontrolęnadterytoriumiludnościąteore-
tycznieprzecieżpodbitą,pozatymzagrażałwłoskimoddziałomiosiedlom
orazkontynuowałzbieraniepodatkówisprawowaniewymiarusprawiedliwo-
ści,likwidującszpiegówikolaborantów.Włoskiedowództwo,owszem,wyko-
8Cyrenajkamiałaokoło200tys.mieszkańców,zktórychprawiepołowatoludnośćżyjącanawą-
skimskrawkuwybrzeża,100tys.topółkoczowniczyhodowcybydłazDżabal,akilkatysięcyrozsia-
nychbyłopooazachnapustyni.Włoskispiszroku1936zmniejszyłpopulacjędo150tys.ludzi,co
byłoefektemdeportacjizDżabal.
9Zawi,zawiya,zaouiya–szkołakoranicznaalboświątynia,nazwaużywanawspołecznościachis-
lamskichAfrykiPółnocnej–przyp.tłum.
10As-SajjidMuhammadIdrisal-Mahdias-Sanusi(1890-1983)–wnukzałożycielaruchu,późniejszy
pierwszyijedynykrólniepodległejLibii,którąjakoIdrisIrządziłwlatach1951-69;obalonyprzez
pułkownikaMuammaraKadafiego;zmarłnawygnaniuwEgipcie–przyp.tłum.
11PatrzE.E.Evans-Pritchard,Colonialismoeresistenzareligiosanell’Africasettentrionale.ISenussidi
Cirenaica,Katania1979(wyd.ang.1948).
