Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Aten:„Naatakinieprzyjacielskienarażenisąrolnicyibogaczeateńscy,
natomiastlud,wiedząc,żenieprzyjacielniczjegodobytkuniespali
aniniezniszczy,nieczujesięnarażonyiżyjebezlęku”.Wwalce
międzyskrzydłemKleona,reprezentującymrzemieślnikówibiedotę
miejskąidomagającymsięnieustępliwejwalkizoligarchicznąSpartą,
agrupąNikiasa,opowiadającąsięzapokojem,Tukidydes
zdecydowaniestanąłpostronieNikiasa,októrymwspominazwyraźną
sympatią(ks.VII,rozdz.86):„To[…]byłoprzyczynąśmierci
Nikiasa,któryzewszystkichwspółczesnychmiHellenównajmniej
natakiloszasłużyłzewzględunasweprawepostępowaniewciągu
całegożycia”.Zdrugiejstrony,mimodążeniadobezstronności
TukidydesnieukrywałswejniechęcidoKleonaanidopóźniejszego
przywódcydemosu,Hiperbolosa.Wprzywódcachdemokracji,
ściągającychbezwzględniedaninęzesprzymierzeńcówisnujących
planypodbojuSycylii,anawetKartaginy,widziałTukidydespodobnie
jakArystofanesjedynieucieleśnieniebutyizarozumialstwa.Podobnie
jakArystofanes,którytwierdził,żeKleonukradłstrategowi
Demostenesowi„ciastolakońskie”,toznaczySfakterię,również
Tukidydesniepotrafiłodnieśćsięobiektywniedowielkiegosukcesu
militarnegoKleona,jakimbyłozdobycietejwysepki.Jeżelisię
porównacharakterystykiprzywódcówdemosuzcharakterystyką
umiarkowanegooligarchyTeramenesa,nietrudnobędziestwierdzić,
poczyjejstroniesąsympatieautoraWojnypeloponeskiej.Tukidydes
bowiem,przynajmniejpodkoniecswegożycia,niebyłzwolennikiem
ustrojudemokratycznego,leczustroju„mieszanego”,jakorozumnego
połączeniademokracjiioligarchii,iopartegonarządachwarstwy
średniej,liczącejpięćtysięcyobywateli;bylitoobywatele,którzy
moglizwłasnychpieniędzyzaopatrzyćsięwciężkieuzbrojenie.Ustrój
taki–„najlepszyzajegożycia”,jakmówiTukidydes–wprowadzony
zostałprzezTeramenesawroku411inieprzetrwałnawetroku.
„Najlepszy”tenustrójniebyłoczywiściewpraktyceniczyminnym,
jakograniczeniemprawobywatelskichdoniewielkiejwarstwybogaczy
idośćlicznejwarstwyśredniorolnychchłopów,zwykluczeniem
udziałuwRadzieisądach(urzędymiałybyćodtądbezpłatne)warstw
nieposiadających.Byłotowięcprzekreśleniewszystkichzdobyczy
demokracjiateńskiejosiągniętychzaPeryklesaipowrótdostanu
rzeczyconajmniejsprzedlatpięćdziesięciu.Opowiadającsięprzeciw
„czystej”demokracji,zwalczałTukidydestakże„czystąoligarchię”.
OmawiającspisekoligarchicznyizdradzieckieknowaniaRady
Czterystu,podkreśliłklasowycharakterpolitykioligarchicznej,
