Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
obitwiezAmprakiotami(ks.III,rozdz.113):„Liczbypoległychnie
podaję,gdyżta,októrejmówią,wydajemisięniewiarygodniewielka
wstosunkudowielkościmiasta”.Bardzoznamiennydlajego
ostrożnościjesttakżeustęp68księgiV,wktórymustalaliczbęwojska
lacedemońskiegowbitwiepodMantyneją.
3
WdzieleTukidydesaspotykamyniejednokrotnieopisywalkpartii
wrozmaitychpaństwachgreckich,znajdujemyuwagiostanowisku
niewolnikówwobecrozgrywającejsięwojny,wiadomościopotencjale
gospodarczymiwojskowymAteniSparty,onastrojach
poszczególnychwarstwludności–wszystkojednakotyletylko,oile
wiążesiębezpośredniozsamymiwypadkamiwojennymiioile
Tukidydesmożejeobjaśnić.Niemożnateżmurobićzarzutu,żeprzy
takimzałożeniuniedałnamobrazukulturyswegoczasu.Jest
onprzedewszystkimhistorykiemwojnypeloponeskiej.
Krytycyzmimetodahistoryczna,jakąstosował,pozwoliły
Tukidydesowinietylkowiernieprzedstawićprzebiegpolitycznych
wydarzeń,alerównieżukazaćichukrytespołeczneprzyczyny.Jeśli
ludzieczypaństwapodająmotywyswegopostępowania,nienależy
im,wedługTukidydesa,odrazuwierzyć:badającjedokładnie,dojdzie
sięzawszewkońcudoistotnegomotywu,którymjestwłasnyinteres
ikorzyść,strachprzedprzeciwnikiemlubambicja.Opisującwalki
politycznenaKorkirze,Tukidydespowiada(ks.III,rozdz.82):
„Źródłemtegowszystkiegobyłażądzapanowania,dążącadozdobycia
bogactwizaspokojeniaambicji,astądwybuchałyrywalizacje,
wkraczaływgręnamiętności”.Odróżniającwłaściweprzyczyny
odpozornych,mógłteżTukidydestrafniezrozumiećekonomiczne
ipolitycznepowodywybuchuwojnypeloponeskiej(ks.I,rozdz.23):
„Otóżzanajistotniejszypowód,chociażprzemilczany,uważamwzrost
potęgiateńskiejistrach,jakitowzbudziłouLacedemończyków”.
Istotnie,powojnachperskichekspansjahandlowaAtenichęć
zawładnięciarynkamisycylijskimiiitalskimistałysiępoważnągroźbą
dlahandlukorynckiegoimegaryjskiego;nicteżdziwnego,żeprzede
wszystkimzagrożonyisprzymierzonyzeSpartąKoryntnajusilniej
nakłaniałSpartędorozpętaniawojny.Oboktychprzyczyn
ekonomicznychdziałałyzniemniejsząsiłąprzyczynyczysto
polityczne.WojnatoczyłasięmiędzyarystokratycznąSpartą,
