Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
bożej,nagradzającejzadobroikarzącejzazło,toTukidydesjest
pierwszymhistorykiemujmującymhistorięzczystoracjonalistycznego
punktuwidzenia,pisarzemdociekającymniestrudzenieukrytych
przyczynwypadków.ŚwiatopoglądreligijnyHerodotabyłdlaniego
przeszkodąwzrozumieniuistotnychpobudekdziałanialudzkiego
iwstworzeniuprawdziwejhistorii.Odrzucenieingerencjibogów
wsprawyludzkie,wiarywwyrocznie,snyiprzepowiedniebyło
warunkiemnieodzownymdlapowstanianaukowejhistoriografii.Tego
krokudokonałTukidydesinatympolegajegohistorycznazasługa.
Niebogowiekierująhistorią,leczludzie.Ludziezaśdziałają
wedługTukidydesazgodniezeswoją„naturą”,toznaczyzgodnie
zeswymiinteresami.WpoglądzietymniejestzresztąTukidydes
wówczesnejepoceodosobniony.Podobnemyślispotykamy
wefragmentachPrawdysofistyAntyfonta,podobnezdaniapadały
zescenyateńskiejzustaktorówgrającychtragedieEurypidesa.Owa
„natura”ludzka–nakazującazarównojednostkom,jakipartiom
politycznymorazpaństwomkierowaćsięwłasnąkorzyścią–jest
wedługTukidydesaniezmienna.Wprawdzieurządzeniapaństwowe
iprawaustanowioneprzezludzitrzymająową„naturę”dopewnego
stopniawkarbach,jednakżewojnawyzwalająwpełni.„Wczasach
pokojowychiwdobrobyciezarównopaństwa,jakijednostkikierują
sięsłuszniejszymizasadami,gdyżnieznajdująsiępodjarzmem
konieczności;wojnazaś,niszczącnormalne,codzienneżycie,jest
brutalnymnauczycielem,kształtującymnamiętnościtłumuwedług
chwilowejsytuacji”(ks.III,rozdz.82).Wierzącwniezmienność
naturyludzkiej,wierzyTukidydesrównieżwpowtarzalnośćzjawisk
historycznychijestprzekonany,żewalkipartyjne„zawszezdarzać
[się]będą,jakdługonaturaludzkapozostanieniezmienna,choćmoże
wmniejszymnasileniuiwinnychformach,stosownie
dozmieniającychsięokoliczności”(tamże).Zewzględu
naniezmiennośćnaturyludzkiejmożnawedługniegoprzewidywać
przyszłość,anaukahistoriimaznaczeniepraktycznedlatych,„którzy
będąchcielipoznaćdokładnieprzeszłośćiwyrobićsobiesądotakich
samychlubpodobnychwydarzeniach,jakiezgodniezezwykłąkoleją
sprawludzkichmogązajśćwprzyszłości”(ks.I,rozdz.22).Trafne
przewidywanieprzyszłościnapodstawieznajomościhistorii
iniezmiennościnaturyludzkiejjestwedługTukidydesacechąwielkich
polityków:nicdziwnego,żewłaśnietezdolnościsławi
onuTemistoklesaiPeryklesa,którychuważazanajwybitniejszych
