Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ateńskichmężówstanu.
Oiledopoznaniaistotnychmotywówdziałaniajednostekipaństw
wystarczyzdaniemTukidydesaznajomośćniezmiennejnaturyludzkiej
iprawniąstalerządzących,otyletrudniejprzedstawiasięsprawa
zezbadaniemodległejprzeszłości.Tukidydeszdajesobiesprawę,
żenajstarszahistoriagreckazostałaupiększonaiwyolbrzymionaprzez
poetów(ks.I,rozdz.21).Sposób,wjakiTukidydesnapodstawie
szczupłychdanychstarasięodtworzyćnajdawniejszedziejegreckie
(ks.I,rozdz.1–19),odrzucająclegendypoetyckieiopowiadania
logografów,stanowiojegowielkościiwystarczawzupełności
donadaniamumianaojcakrytykihistorycznej.Wprawdziejuż
HekatajosiHerodotuprawialipewienrodzajracjonalistycznejkrytyki
mitów,niepolegałaonajednaknaodrzucaniumituwcałości,lecz
nausuwaniuzniegotychmomentów,którewydawałysię
nieprawdopodobne.JeśliwmicieoHeraklesieopowiadano,
żeHeraklessprowadziłwołyGerionesazHiszpanii,Hekatajos
zadowalałsięodrzuceniemtejnieprawdopodobnejdlaniegowersji,ale
nieodrzucałbynajmniejcałegomitu.SprowadzeniewołówGerionesa
byłodlaniegonadalfaktemhistorycznym,ztąróżnicą,żerzeczdziała
sięniewdalekiejHiszpanii,leczwpobliskimEpirze.Tukidydeszrywa
ztąracjonalistycznąinterpretacjąmitologii,odrzucamity
wzupełności,pozawojnątrojańską,którąuważazafakthistoryczny.
Jeżelituiówdziepojawiasięjeszczejakiśprzeżytek,jaknp.wiara
wistnieniemitycznegoHellena,protoplastyHellenów,tojesttotylko
dowodem,żenawetnajbystrzejszyinajwiększyczłowiekniejest
wstaniebezresztywyzwolićsięodwspółcześniepanujących
poglądów.
NietylkojednakkrytykapoematówHomerailogografówstanowi
owielkościTukidydesajakotwórcykrytykihistorycznej.Jeszcze
więcejpodziwuwzbudzawnasfakt,żeTukidydeswVwiekudawnej
eryodkryłmetodęwnioskowaniaoprzeszłościnapodstawiereliktów
wewspółczesnymmuświecie,awięcmetodę,któraznalazła
zastosowanienaszersząskalędopierowczasachnajnowszych.Jako
przykładjejzastosowaniaprzytoczyćmożnapoczątekrozdziału
6księgiI:„WszyscymieszkańcyHelladychodzilipodbroniąwowych
dawnychczasachzewzględunanieobwarowanesiedzibyibrak
bezpieczeństwanadrogach;całewogóleżyciespędzalizbronią,tak
jakbarbarzyńcy.TeokoliceHellady,którejeszczeobecnieżyjąwten
sposób,świadczą,żekiedyśpodobnyzwyczajpanowałpowszechnie”.
