Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
w1756rokuodczuwałyzagrożeniezestronyprzymierzatrzechmocarstweuro-
Wybuchwojnysiedmioletniejnakontynencieeuropejskimnosiwielepo-
dobieństwdorozpoczęciaIwojnyświatowej.Niemcyw1914iPrusy
pejskich,planującprewencyjnąwojnęprzeciwtemu,któreuważałyzanajbar-
dziejnieubłaganegowroga.NiemcyrozpoczęłyofensywęprzeciwFrancjiodza-
jęciaBelgii,aPrusyuderzyłynaAustrię,zajmującnajpierwSaksonię.Pogwałce-
nieneutralnościBelgiirozszerzyłozkoleikrągpaństwwalczącychoWielkąBry-
tanię,aagresjapruskaroku1756uruchomiłasojuszeobronne,takżeprzekracza-
jącplanyPruscodorozmiarówkonfliktu.Niemożewięczaskakiwać,żeipółtora
wiekupowojniesiedmioletniej,icałestuleciepoIwojniewypełniałygorącede-
batynatematodpowiedzialnościzaichwybuchy.PodkoniecXIXwiekuzażarcie
dyskutowano,czyrozpoczęciewojnyprzezPrusystanowiłojedynieobronę
przeciwzaczepnymplanomAustrii,czywyrażałoichambicjeterytorialne,
wktórymtowypadkuwojnawynikałabyzzetknięciadwóchofensyw1.Spórna-
brałnowegowymiaru,gdynapoczątkuXXwiekuopublikowanodokumenty
rosyjskie,zdającesięukazywać,żeimpulswojnienadałyambicjeRosji2.Wostat-
nichlatachtakżebrytyjscyhistorycywykazali,żebrytyjskiministersprawzagra-
nicznychodegrałdecydującąrolę(choćnieświadomie)wstworzeniuwarunków
międzynarodowych,któredoprowadziłydopruskiejagresji3.Podobnedyskusje
pogłębiłynaszerozumieniewypadków,bezpośredniopoprzedzającychkonflikt,
1GłównymrzecznikiemtezydefensywnejbyłAlbertNaudewBeiträgezurEntstehungsgeschichtedes
siebenjährigenKrieges,ForschungenzurbrandenburgischenundpreussischenGeschichte,cz.I:VIII
(1895),ss.523-618,cz.II:IX(1897),ss.101-328,gdytezęostarciuofensywzaproponowałMaxLeh-
mannwFriedrichderGroßeundderUrsprungdessiebenjährigenKrieges(Leipzig1894).
2Pierwotniewydanew136tomieSbornikaimperatorskagorusskagoistoricheskagoobshchestva(1912),
wpływnamiędzynarodowądyskusjęwywarłyjednakdopierow1951,gdyZachodowiniemalrów-
nocześnieprzedstawiłjewykładHerbertaButterfieldawGlasgow,opublikowanynastępniejakoThe
ReconstructionofanHistoricalEpisode:TheHistoryoftheEnquiryintotheOriginsoftheSevenYears
War,w:HerbertButterfield,red.,ManonHisPast:TheStudyoftheHistoryofHistoricalScholar-
ship(Cambridge,1955),ss.142-167,orazWaltherMedigerwMoskau’sWegnachEuropa:DerAufstieg
RusslandszumeuropäischenMachtstaatimZeitalterFriedrichsdesGrossen(Berlin,1952),szczeg.ss.
582-666.ArgumentytepowtórzonowsłabejiźleprzyjętejprzezkrytykępracyHerbertaH.Kapla-
na,RussiaandtheOutbreakoftheSevenYearsWar(BerkeleyandLosAngeles,1968).
3D.B.Horn,TheDukeofNewcastleandtheOriginsoftheDiplomaticRevolution,w:J.H.Elliott,K.G.
Koenigsberger(red.)TheDiversityofHistory:EssaysinhonourofSirHerbertButterfield(London,
1970),ss.247-268.Por.takżeTheDiplomaticRevolutionw:TheNewCambridgeModernHistory,
t.VII:TheOldRegime,1713-63,red.J.O.Lindsay(Cambridge,1957),ss.440-464.
