Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nawielośćfltwarzy”h
̣r(Itwarz’
,Ioblicze’)30,Iᴈh
̣rw,IO-Wielu-Obliczach’(Lu-
carelli2011:112),dosłownie:Iwielki/licznytwarzami’.Określenietostaje
sięszczególniepopularnewOkresiePóźnymiwczasachEgiptugrecko-
-rzymskiego(Lucarelli2011:113,przyp.17).Wkontekścieplastycznych
wyobrażeńE.Hornung(1991:101)stwierdza:flNiepowtarzalnośćegipskiej
ikonografiireligijnejwynikazzasady,którąnazwałbym«regułąwymien-
nościgłowyiatrybutów».Egipcjanie–jakwskazujebadacz–pogodzili
zarazemowąregułęzcharakterystycznymdlanichwyczuciemproporcji,
porządkuipiękna.Granicemonstrualnościprzekraczalitylkowwyjąt-
kowychwypadkachiwyłączniewówczas,gdychodziłoozilustrowanie
obszarówgranicznychuporządkowanegoświata.Łoże,gdziemiałmiejsce
poródinaktórymmatkakarminoworodka,jestotoczonegroteskowymi
zwyglądu,choćprzychylnymibóstwami(BesiToeris31),aobcą,budzącą
zgrozępustynięzamieszkująbajecznestwory,jakgryfyczynieokreślone
bliżejzwierzętaSeta”32.
IstotaBesazostałazdefiniowanaprzezpokoleniaegiptologówopiera-
jącychsięnaanalizieiidentyfikacjilicznych,późnychinskrypcjitowarzy-
szącychtemubóstwuwjegoikonografii,obecnychm.in.wptolemejskiej
świątyniwArmant33iświątynnymokręguwDenderze,wzniesionym
wokresierzymskim.JakpodkreślaJ.F.Romano,Egipcjaniewimieniu
Besawidzielizarównoterminogólny,jakikonkretnąnazwę,odczasugdy
Egipcjanieużylitegosamegoobrazu,abyprzedstawićconajmniejdziesięć
różnychbóstw,włączającwtoBesa,Aha,Hayet,SopediTe_etenu(Roma-
no1980:39;Romano1998:89;Zevit2001:388;Brieva2007:19–23),które,jak
stwierdzabadacz,wykazujązbliżonecechyikonograficzne(Romano1998:
89).Współcześnieniezmiernietrudnojestjednoznaczniesklasyfikowaćto
wielowymiarowebóstwo,którestanowiłoniejakowspólnymianownik
karłowatych34bóstwidemonówocharakterzeapotropaicznym,awktó-
rymEgipcjaniewidzieliniezmiernieistotnąpostaćpatronującązarówno
muzyce,jakitańcowi,odnoszącąsięrównieżdonarodzin,wktórychkon-
30Szerokozob.Volokhine2000:18inn.;2001:369–391;zob.teżMyśliwiec1972:85–99.
31Toerisstanowiłaboginiępłodności,chroniącą,podobniejakinteresującynastutaj
Bes,takżeodzła.Jejfunkcjeodnosiłysięzarównodoopiekinaddziećmi,jakinadmat-
kamiorazpołożnicami.Uważanabyłateżzaopiekuńczebóstwonekropolii,zapalające
ogieńodpychającyzłemoce(Śliwa2003:92).
32NatematSetazob.teVelde1977.
33JakpodkreślaY.Volokhine(2000:71),zdarzasię,żeniektóreteksty(wtymwypad-
kupochodzącyzokresuptolemejskiego)przydająbóstwuepitetflWielkiegoBoga”
[Bsntr‘ᴈ];zob.Sauneron1983:33,tabl.XVIII,23,3.
34KarłowatośćwEgipciemiałasilnesymbolicznezwiązkizpłodnością(Meyboom,
Versluys2007:170–208).
—23—
