Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZAPOMNIANAPOSTAĆ?
niepodlegałomuwojskoczyfinanse,aleitakskupiałwswoimrękuol-
brzymiąwładzę.Jeślinadtoweźmiemypoduwagę,żecałeszkolnictwo
wDawnejRzeczpospolitejznajdowałosiędoczasuKomisjiEdukacjiNa-
rodowejwrękachKościoła,żezajmowałsięrównieżtymiwszystkimi
zagadnieniami,któredziśmieszcząsięwsferzeopiekispołecznej,także
właściwiecałymszpitalnictwem,anadtoewidencjąludności(aktyuro-
dzenia,śluby,zgonyitd.),tozobaczymywpełni,jakabyłaskalautoż-
samieniasięKościołahierarchicznegozpaństwem.KoniecXVIIIwieku
topocząteksekularyzacjinaZachodzie,alezuwaginato,żewwyniku
zaborówzatraciliśmywłasnąpaństwowość,KościółwPolscestajesięna
długoswoistymersatzemnaszegoutraconegopaństwa.CałyXIXwiekna
Zachodzietokontynuacjasekularyzacjiizpewnościątenprocesrozpo-
cząłbysięiunas,gdybynieokupacjaniemieckaiokresPRL,wktórym
otwartawalkazKościołem(julianizmodJulianaApostaty)wpolskich
warunkachmogłatylkogowzmocnić.Itaksięstało.WIIRzeczpospo-
litejKościółzostałpaństwupodporządkowany,biskupiiproboszczowie
wwynikuKonkordatuotrzymalirządowepensje,ausługireligijnezo-
stałyujętewprawnetaryfy,regulowanerozporządzeniamirządowymi.
KonsekwencjąbyłniemalkompletnyzanikfunkcjiprorockiejKościoła;
niktniesłyszał,byhierarchiakościelnazabierałagłosnawetwprzypad-
kachnajbardziejskandalicznychekscesówSanacji.
NatomiastczasPRLtoodbudowaznaczeniaKościoławPolsce.Ze-
rwanieKonkordatu,próbypodporządkowaniaklerupoprzezorganiza-
cjęstowarzyszeniatzw.księżypatriotów,rzeczywisteprześladowanie
ludziwierzących,przynajmniejdolat70.,przyniosłowefekcie,wbrew
oczywiściezamysłomwładz,niezwykłeumocnieniehierarchiikościelnej
iKościoławogóle,aapogeumjegosilnejpozycjitokońcówkalat70.icałe
lata80.MatozwiązekzpontyfikatemJanaPawłaII,aletakżezwprowa-
dzeniemstanuwojennego,wtrakciektóregoKościółsprawowałauten-
tycznyrząddusztakżewodniesieniudoludziniewierzących.Opieka
nadprześladowanymi,więzionymi,całabardzoszerokaakcjacharyta-
tywna,niezwykleintensywneżyciekulturalneiartystyczne,którewtam-
tymczasiewręczprzeniosłosiędoobiektówkościelnych,atakżesamych
świątyńwszystkotowzmocniłoautorytetKościoławskaliniespoty-
kanejpozaPolską.Funkcjanauczycielskaiprorocka(kardynałStefan
Wyszyński)osiągnęłapoziomrzadkospotykanywnaszychdziejach,po-
równywalnydoczasówŚw.StanisławaczyksiędzaSkargi.
PoczątekIIIRzeczpospolitejniezapowiadałzmianywpozycjiKościo-
ła,alejużokoło1992r.dałyosobieznaćpewnesymptomy,wskazujące
wyraźnie,żesytuacjaKościołaiwokółKościołaulegaradykalnejzmia-
nie.Księżazaczęlidoświadczaćnegatywnychdlasiebieefektówzniesie-
niacenzury,którawcześniejzapewniałaimpewienkomfortprywatności,
87