Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teoriateoriaspołecznaproblematsocjalny
19
dalszychfragmentówporuszanejtematykiprzedstawianychwróżnychmiej-
scachtegostudium.
Zacznijmyododwołaniasiędoksiążki,odktórejpiszącydawnotemuroz-
począłswojezainteresowaniateoriąjakotaką,aktórajestniezmienniepoucza-
jąca,chociaż,jakmożnadomniemywać,zapomniana[Hempel1968].Autor,
odwołującsięprzedewszystkimdoproblematykiinaukprzyrodniczych,nwy-
posażył”naswpodejście,którezpewnościąmożebyćpożyteczneworbicie
nambliskichkwestiipoznawczychorazwłaściwychimposzukiwań.Jegopo-
glądyprzytymtakprostewnajlepszymsensietegosłowa,żepoprostuwarto
niemaldosłownieporuszaćsiętymiśladami.Stwierdziłwięc[Hempel1968:
105],żeteoriepojawiająsięwnaucezazwyczajwtedy,gdydokonanebadania
pewnejklasyzjawiskujawniłyrządzącenimiprawidłowości-systemtychże-
któremożnawyrazićwpostaciprawempirycznych.Teoriemajązazadanie
wyjaśnićteprawidłowości,umożliwićgłębszezrozumieniebadanychzjawisk.
Danateoriakonstruowanawtakimcelumainterpretowaćowezjawiskajako
zewnętrzneprzejawyistnieniaprzedmiotóworazprocesówkryjącychsięza
nimi.Zakładasię,żetymiprzedmiotamiorazprocesamirządząswoisteprawa
czyteżzasadyteoretyczne,zapomocąktórychtłumaczysięzaobserwowane
prawidłowościempiryczne.Możetorównieżprowadzićdoprzewidywaniano-
wych,podobnegorodzajuprawidłowości.
Rozszerzenieorazwyostrzenietejproblematykiznajdujemyw-także
stosunkowoodległejzewzględunadatęwydania-książcePiotraSztompki
[1973].Przedstawiłonmiędzyinnymibodajżenajbardziejkompletnącharak-
terystykęrozumienia,araczejróżnychkierunkówrozumienia,pojęciateo-
rii-czytojakostanowiskakonstruowanegoprzezopozycję,czyodmiennie,
konstruowanegojakosynonim,zuwzględnieniemczynnikówstrukturalnych,
funkcjonalnych,wreszcie,codlaprzywołanegoautorabyłodecydujące,teorii
jakosystemuwyjaśnień.Zgodnieztymstanowiskiemteoriąjesttakiitylko
takirezultatbadawczy,którypełnifunkcjęeksplanacyjną[Sztompka1973:77].
Jesttopodejście,zktóregoniejakowpierwszejkolejnościkorzystamy,posłu-
gującsięterminemnteoria”
.Wymagazatemdodatkowegokomentarza.Zanim
jednakdoniegoprzejdziemy,wróćmyjeszczedozasygnalizowanegowcześniej
fragmentudoowejcharakterystykiteoriirozumianejjakosynonim,jakoże
Sztompkanawstępietegożfragmentuzauważył,tenkierunekmazabarwienie
pozytywne;odgrywając,jakdodamy,rolęprzedewszystkimwnaukachspołecz-
nych,równieżtutajzasługujenauwagę.Oznaczaćtomożetożsamośćzhistorią
myślispołecznej,zmetodologią(ogólną),zrównieogólnympodejściemheu-
rystycznym,zfilozofiąspołeczną,awjejramachwszczególnościzespołeczną