Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
będącwynalazcątylunowychPrawPorządekOyczyźniewracających,nie
możeszrzucićokanaichpomyślnyskutek,niecierpiącrazemżyweydla
Oycowskiegoswegosercapociechy”
35.OkreślenieStanisławaAugustajako
Dkrólaobywatela”pozwalałonaprzeciwstawieniejegodiałańszkodliwym
praktykomdawnychministrów
36
.Zczasemmianoojcaojczyznyzaczęło
wchoddokatalogutypowych,panegirycznychwypowiediposłów,gło-
szących:Dgdymówisz,gdyradisz,gdynakonieczPrawarozkazujesz,będąc
Królem;czyniszjakOycieczSynami;spajasz,jednoczysz,godisz,zachęcasz
słodycząspokoju,dlakorzyściKrayowey;słowemcotylkoczynisz,tchnie
przywiązaniemdonarodu”
37.W1786rokupowszechniejużzaczęligłosićto
jegostronnicy:DTyśjestnaywyższyRodowitegoPatriotyzmuSuperarbiter,
wnimrosłeśdoTronu,wnimwsławiłeśsięnaTronie[…].Tyśiestmo-
ralnymapowszechnymswoyegowszystkiegoluduOjcem”
38.UznanieSta-
nisławaAugustazaojcanarodumusiałoprzynieśćzwolnieniegozoskarżeń
odążeniadoograniczeniawolności.Skłaniałotodokierowaniawszystkich
zarzutówtylkowobecRadyNieustającejijejdepartamentów.Głoszono,że
DMniejzłegoKrólestwu,mniejbiednymjegomieszkańcomuciskujeden
złyKrólzrobićzdoła,niżichtrzydiestu”
39.Staranosięnawetwykazać,że
ograniczenieuprawnieńnowychmagistraturjestkoniecznezewzględuna
perspektywęnastępcówStanisławaAugusta,którzymogąstaraćsięowpro-
wadenieabsolutyzmu
40.Wyraźnieakcentowano,żezewzględunaDcnoty”
35[F.K.]ChomIńSKI,Mowa[…]21X1780,w:ZM1780.
36DSkarbyObojgaNarodówdługozostawionewrękachswychnajpierwszychUrzędni-
ków,złatwymoddawaniaSprawyzichrząduuchyleniemsię,bywałyłupemnieskromnego
szafunkuibezkarnegowtrudnościachKrajokolicznościachnastronędochodówichobra-
cania.miełempanowaniaKrólaObywatelajestpoprawienietejszkodliwejwewnętrznego
rząduczęści”.A.LINowSKI,Głos[…]19X[1782],w:ZM1782.
37I.KurzeNIecKI,Mowa[…]6X1784,w:ZM1784,s.1
38[J.]KraSzewSKI,Głos[…]25
X
1786,w:
ZM1786
,t.2,s.439Por.[J.]ZabIe
łł
o,
Mowa22
X
1786,w:
ZM1786
,t.1,s.297-299Odpowiadałotokrólewskiejideipryncypatu.
M.KlImowIcz,Problemyliteratury,w:Polskawepoceoświecenia.Państwo,społeczeństwo,
kultura,red.B.LeśNodorSKI,Warszawa1971,s.214;S.KoścIałKowSKI,AntoniTyzen-
hauz.Podskarbinadwornylitewski,t.2,Londyn1971,s.101;E.RoStworowSKI,Ostatni
królRzeczypospolitej.GenezaiupadekKonstytucji3maja,Warszawa1966,s.217-218;Idem,
SprawaaukcjiwojskanatlesytuacjipolitycznejprzedSejmemCzteroletnim,Warszawa1957,
s.249;W.SzczygIelSKI,Przełomyoświeceniowewpolskiejkulturzepolitycznejwdrugiej
połowieXVIIIw.,DActaUniversitatisLodiensis”,Foliahistorica22,1985,s.23-24
39[J.]NIeSIołowSKI,Mowa[…]7IX1776,[b.m.ib.d.],nlb.
40DWkażdymPaństwienadsiłakrajowąjedenktośtylkonajwyżejrozkazującywładać
mocen,wwieluosobachzostającawładanieznajdieprędkiejdeterminacji,atymwięcej
ANDRZEJSTROYNOWSKI
|65|
ZALETYIWADYTRONUELEKCYJNEGO
WŚWIETLEWYSTĄPIEŃSEJMOWYCH…