Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.RozdziałI.BliskiWschód.B.Myśliinstytucje...
3.5Małżeństwoirodzina
OinstytucjimałżeństwairodzinywspołeczeństwachstarożytnegoBliskiego
Wschodunajwięcejdowiedziećsięmożnazzachowanychnormprawastanowionego
idokumentówpraktykiprawnej.Należyzałożyć,żezachowaniaizwyczajedopuszczone
iprzyjętewprawodawstwie,anastępniepotwierdzonewdokumentachpraktyki,były
takżezgodnezówczesnymistandardamimoralnymi.Zaśzachowaniazakazaneikarane
byłyniezgodnezkanonemetycznym.Niestety,niedysponujemyzachowanyminormami
prawnymizItys.p.n.e.Dlategoopisującinstytucjęmałżeństwairodzinybliskowschod-
niejwstarożytności,posłużymysięgłównienormamistarobabilońskimizawartymi
wKodeksieHammurabiego(1792-1750r.p.n.e.),prawamiśrednioasyryjskimipocho-
dzącymizokresupanowaniaTiglatpilesaraI(1115-1077r.p.n.e.),nielicznymizachowa-
nymiprawamizokresunowobabilońskiego(VIw.p.n.e.),atakżeutworamiliterackimi.
Małżeństwobyłokontraktemzawieranymprzezdwiestrony:rodzinępanamło-
degoirodzinępannymłodej.Kontrakttenmiałwielecechumowykupna-sprzedaży,
gdziestronąkupującąbyłarodzinapanamłodego,którawzamianzapannęmłodą
przekazywałaojcupannymłodejdarswadziebny.Jeślijednakpanmłodywycofałsię
zumowy,wówczasdarswadziebnyprzepadałnarzeczrodzinyniedoszłejpannymło-
dej(§159),gdyzaśzmałżeństwawycofywałasięstronapannymłodej,wówczaszwraca-
ładarswadziebnywpodwójnejwysokości(§160).KodeksHammurabiegoprzewidywał
jednaktakżemałżeństwa,wktórychpanmłodynieobdarzałojcapannymłodejdarem
swadziebnym.Wokresienowobabilońskimniewspominasięjużwogóleotymdarze,
alewzmiankujesiępodarekofiarowanyprzezmężamłodejmałżoncezokazjiślubu.
KodeksHammurabiegoprzewidywał,żeopróczdaruswadziebnegomałżonekmógł
obdarzyćżonępieniędzmi,nieruchomościamiisprzętem,którymimogłaonaswobodnie
dysponowaćiprzekazaćtemuzeswychsynów,któregonajbardziejkochała(§150).
Pannamłodaotrzymywałanatomiastodswegoojcaposag,którywnosiładomałżeń-
stwa.Posagspełniałpodwójnąrolę.Wnormalnejsytuacjiposagpośmierciżonyotrzy-
mywałyjejdzieci(§162),jeślijednakzmarłaonabezdzietnie,wówczasposagwracał
dodomujejojca(§163).Natomiastwsytuacji,gdyzmarłmałżonek,wówczasposag
spełniałfunkcjęzabezpieczeniamaterialnegobytuwdowy(§171a,172).Wprawie
nowobabilońskimwdowaotrzymywałazarównoswójposaglubjegorównowartość,
jakipodarekślubny(§12)
61
.
Małżeństwabyłyzazwyczajaranżowaneprzezojcówrodzin,coprzewidywałKodeks
Hammurabiego(§166),aletakżesamisynowiemoglidokonaćwyborużony(§128,162-
61
E.Lipiński,Prawobliskowschodnie...,op.cit.,s.379.
113
