Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Problemwolnejwoliniesiezasobąrealnekonsekwencje:dla
naszegorozumieniasamychsiebie,dlanaszychzwiązkówzinnymi
ludźmiorazdlanaszychmoralnychiprawnychpraktyk.Założenie,
iżposiadamywolnąwolękryjesięzauzasadnieniemwielunaszych
codziennychpostawisądów.Przykładowo,gdyktośwyrządzinam
krzywdęmoralną,żywimynietylkourazęiczujemynietylkogniew
moralny.Zazwyczajczujemyrównież,iżoweemocje
sąuzasadnione,ponieważzakładamy,żejeślitylkoniezachodzą
okolicznościusprawiedliwiające,ludziesąwolniiodpowiedzialni
moralniezato,coczynią,idlategoowereakcjesąwstosunku
donichwłaściwe.Zazwyczajzakładamyrównież,iżgdyludzie
„działajązwłasnejwolnejwoli”,tosprawiedliwiezasługująoni
napochwałęinaganę,karęinagrodęzaswojeczyny,gdyż
sąodpowiedzialnimoralniezaswojedziałania.Podobnezałożenia
znajdująsięupodstawprawakarnego.SądNajwyższyStanów
Zjednoczonychstwierdził:„«Powszechnyitrwały»fundament
naszegosystemuprawa,wszczególnościnaszegorozumieniakary,
jejwymierzaniaorazpozbawianiawolności,to«wiarawwolność
ludzkiejwoliorazwynikającazniejzdolnośćkażdejzwyczajnej
osobydowyborupomiędzydobremizłem,atakżewynikający
zniejobowiązektakiegowyboru»”(StanyZjednoczoneprzeciwko
Grayson,1978).Leczczywolnawolarzeczywiścieistnieje?
Cogdybyokazałosię,że–wewłaściwymtychsłówznaczeniu–
niktnigdyniejestwolnyiodpowiedzialnymoralnie?
Cooznaczałobytodlaspołeczeństwa,moralności,sensuiprawa?
Czyspołeczeństwomogłobywłaściwiefunkcjonowaćbezwiary
wwolnąwolę?Totylkoniektórepytaniadyskutowanewniniejszej
książce.
Napoczątkuwartowyjaśnićniektórekluczoweterminy
istanowiska.Popierwsze,możemypowiedzieć,żewolnawola,jak
zazwyczajrozumiejąjąwspółcześnifilozofowie,tokontrola
