Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dówwciągunajbliższychlatnarozwójprodukcjirzepakuznaczącywpływbędą
miałyzmianyzapotrzebowanianaolejrzepakowydoprodukcjibiopaliw[Ro-
siak2006b].
Obecniewświecieolejrzepakowypodwzględemilościprodukcjizajmuje
trzeciemiejsce(poolejupalmowymisojowym).Wsezonie2010/2011wUnii
Europejskiejolejpozyskanyznasiontejroślinystanowiłokoło9,2mlnt,czyli
41,6%produkcjiwszystkichtłuszczówroślinnych(ok.22,1mlnt)[Rosiak2011].
Rozwójuprawyrzepakuwlatach60.XXw.nastąpiłdziękiwprowadzeniu
nowychtechnologiiuprawyorazopracowaniumetodhodowlinowychodmiano
ulepszonymskładziechemicznymnasion.Wefekciezapoczątkowanychponad
50lattemubadańiprachodowlanychwdrożonodoprodukcjipraktycznienową
roślinęoleistą,ozdecydowanielepszychparametrachjakościowych[Arseniuki
Oleksiak2004].Nadrodzehodowlirekombinacyjnej,wykorzystującgenetyczne
źródłaniskiejzawartościkwasuerukowego(odmianaLiho)iniskiejzawartości
glukozynolanów(odmianaBronowski),otrzymanoodmianybezerukowe(„0”)
ipodwójnieulepszone(„00”),coumożliwiłowykorzystanieolejudocelów
spożywczychipoekstrakcyjnejśrutyrzepakowejorazwytłokównapasze.
Efektembadańihodowliostatnichtrzydziestulatjestwytworzeniewysoko-
plennychodmianpopulacyjnychorazodmianmieszańcowych,wktórychwy-
korzystujesięefektheterozji[Bartkowiak-Brodaiin.2005].Licznebadania
potwierdzają,żeodmianymieszańcoweodznaczająsięwiększympotencjałem
plonowanianiżpopulacyjne[Weberiin.2003,Kuligiin.2012].Jakośćiuni-
wersalnośćuprawianychodmianrzepakuwpływanarozszerzeniepowierzchni
uprawytejrośliny.
Metodyhodowlirzepakuciągledoskonalisię,wykorzystującnajnowsze
osiągnięcianietylkowdziedziniegenetyki,aleibiotechnologii[Wituckaiin.
2000,Nogala-Kałuckaiin.2002].Współczesnahodowlarzepakuozimego
umożliwiauzyskaniesurowcaookreślonychparametrachjakościowych.Jakość
nasionrzepakudocelówspożywczych,paszowychiniespożywczychjestciągle
ulepszana:zwiększasięzawartośćolejuisubstancjiczynnych,takichjaktokofe-
role,zmieniaskładorazproporcjekwasówtłuszczowych,atakżeeliminuje
związkiantyżywieniowe[Amariin.2007,Hauskaiin.2007,Liiin.2007,Spa-
sibionek2007].
Wśródczynnikówdecydującychowielkościplonuijakościnasionnajwięk-
szeznaczeniemaodmiana,którajednocześniejestnajtańszymskładnikiempro-
dukcjirzepaku[Bartkowiak-Broda2005].Potencjałgenetycznyrzepakujest
szacowanyna5-8t∙ha
-1[Tysiin.2006],aczkolwiekwpływszerokorozumia-
nychwarunkówśrodowiskapowoduje,żeplonnasionwrzeczywistościwwa-
runkachPolskiwynosiśrednio2,1-2,8t∙ha
-1[Muśnickiiin.1999].Wynikiba-
dańPorejestrowegoDoświadczalnictwaOdmianowego(PDO)wPolscedowo-
dzą,żebezwzględunapoziomagrotechnikiorazczynnikodmianowy,różnice
wplonachnasionrzepakuozimegopomiędzykolejnymilatamimogądochodzić
nawetdo50%[Bujakiin.2006].Wielkośćijakośćplonównasionrzepaku,
8