Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Ewolucjakoncepcjicenwteoriiekonomii
15
wartośćrynkową,koniecznestajesięzaistnienienaniegopopytu,apopytnie
jestmiarąceny.Zaznaczył,żecenytowarówuznawanychzaużytecznewywodzą
sięzdwóchpodstawowychźródeł:rzadkościwystępowaniaorazwielkościpracy,
którajestkoniecznadoichwytworzenia.Wyróżniłjednocześnietowary,których
cenajestkształtowanawyłącznieprzezrzadkośćwystępowania.Zaliczyłdonich
produkty,którecharakteryzująsiębrakiemmożliwościzwiększeniapodażyoraz
któretrudnojestodtworzyć(Ricardo1957).
Odrzuceniaricardiańskiejteoriiwartościopartejnapracydopatrzyćsięmoż-
nawdogmacieJ.S.Milla.Swojąteorięopierałnaprzekonaniu,żecenyzależeć
będągłównieodkosztówprodukcji.Rozpatrywałontrzyprzypadki:doskonale
nieelastycznąkrzywąpodaży,doskonaleelastycznąkrzywąpodaży(odnoszącą
siędoprzemysłuprzetwórczego,którystanowiłygałęzieostałychkosztach)oraz
pochyłąkugórzekrzywąpodaży(odnoszącąsiędorolnictwaskładającegosię
zgałęziorosnącychkosztach)(Landreth,Colander2005).WnioskiJ.S.Millapo-
zwalałystwierdzić,żewprzypadkupionowejkrzywejpodażycenysąwyznaczane
przezpopytipodaż.Uznawałon,żewgałęziachcharakteryzującychsięstałymi
kosztamicenysąwyznaczanewyłącznieprzezkosztyprodukcji.Wodniesieniu
dotowarówwytwarzanychwrolnictwietwierdził,żeichcenyzależąrównież
odkosztówprodukcji,alewnajmniejsprzyjającychokolicznościach(Landreth,
Colander2005).
KrytycznejanalizyówczesnegodorobkumyśliekonomicznejdokonałK.Marks.
Objaśniającteorięcen,wskazałnamechanizmkształtowaniasięprzeciętnejstopy
zyskuicenyprodukcjijakopodstawycenrynkowych(Blaug2004).Zgodniezjego
koncepcjącenarynkowamiałaodchyleniaodwartościdanegodobra.Ostopniu
odchylenianatomiastdecydowałstosunekmiędzypopytemipodażą.Marksza-
znaczałjednocześnie,żewdługimokresiewystępująceodchyleniasięznoszą,co
świadczyorównościpopytuipodażyorazcenyiwartości(Marks1951;Zagora-
-Jonszta2014).
Nagrunciepoglądówekonomiiklasycznejswojeteoriebudowaliprzedstawi-
cieleekonomiipoklasycznej.Próbującjednakuporządkowaćzebranemyślioraz
jerozwinąć,znaczącoupraszczaliichtreść.Głównymprzedstawicielemekonomii
poklasycznejjestJ.B.Say,któryanalizujączjawiskazachodzącewgospodarce
woderwaniuodspołecznychrelacjiprodukcji,sprowadzajedospecyficznejformy
stosunkówwymiennych.Stwierdza,żezaźródłowartościtowarunależyprzyjąć
jegoużyteczność,couznawanejestzagórnągranicęwartościwymiennej(Roma-
now1988).Zkoleizadolnągranicę,zgodniezrozumowaniemA.Smitha,uznaje
siękosztyprodukcji,adokładniej-kosztywynagrodzeńczynnikówwytwórczych.
Uwidocznionyzostajepogląd,żewwarunkachwolnokonkurencyjnych,poprzez
mechanizmrynkowy,cenarynkowajestbliskakosztomprodukcji.
Wwynikurozwojudziałalnościgospodarczejwprowadzonychbadaniachna
pierwszyplanwysuwasięoptymalizacjaprocesówprzebiegającychwjednostkach
