Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
działania,niekorzystneczynnikiśrodowiska(np.zawysokieizaniskienasło-
necznienie,zbytwysokistężenieozonu)przyczyniająsiędointensyfikacjipro-
cesówutlenianiaorazpowstawaniawolnychrodników.Obronąprzedgroźnym
rodnikiemhydroksylowymjestusuwaniejegoprekursorów-anionorodnikapo-
nadtlenkowegoprzezdysmutazęanionorodnikowąponadtlenkową(SOD),nad-
tlenkuwodoruorazenzymówszlakuglutationowo-askorbinianowegoprzezka-
talazy,peroksydazy,reduktazęglutationowąiaskorbinianową,dehydrogenazę
askorbinianowąorazzwiązkiniskocząsteczkowe(kwasaskorbinowy,glutation,
α-tokoferol,cysteinęikarotenoidy)(Scandalios,2005).
SODjestkluczowymenzymemkatalizującymreakcjędysmutacjianiono-
rodnikaponadtlenkowego,wwynikuktórejpowstajenadtlenekwodoruitlen.
Enzymtenwystępujeuroślinwtrzechformach,wzależnościodzawartego
wnichkofaktora:formamiedziowo-cynkowa(Cu/ZnSOD),manganowa(Mn-
SOD)iżelazowa(FeSOD).Cu/ZnSODjestewolucyjnienajmłodszymbiałkiem
wtejrodzinie.Wpostacihomodimeruwystępujewcytoplazmieiperyplazmie,
ajakohomotetramerwchloroplastachorazapoplaście.Formatajestodpor-
nanadziałanieczynnikówfizycznychichemicznych,m.in.mocznika,wyso-
kiejtemperatury,czychlorkuguanidyny.Jednaknadtlenekwodoruicyjanki
wpływająnaniąinhibicyjnie.MnSODwystępujewmitochondriachiperok-
sysomach.WprzeciwieństwiedoCu/ZnSOD,niewykazujeonawrażliwościna
cyjankioraznadtlenekwodoru.NajprymitywniejszymtypemSODjestforma
FeSOD,którawystępujewkomórkachprokariotycznychorazwstromiechloro-
plastówkomórekeukariotycznych.JejaktywnośćzależyododczynupHśrodo-
wiskaiobniżasięwrazzewzrostemjegowartościpowyżej7.Wporównaniudo
dwóchpozostałychformSOD,przeprowadzaonanajwolniejdysmutacjęanio-
norodnikaijestinaktywowanaprzeznadtlenekwodoru(Scandalios,2005).
Generalnie,strategiąumożliwiającąprzetrwanieniekorzystnychwarun-
kówśrodowiskajestdążenieorganizmuroślinnegodokompromisupomiędzy
produkcjąawalkąoprzeżycie.Dlategoteżbadaniazwiązanezpoznaniemme-
chanizmówobronnychroślinnastresyśrodowiskowesąodlatprzedmiotem
zainteresowańwielufizjologówroślin.
2.Ozonjakoczynnikstresowy
Ozon,mimoznikomejkoncentracji,wykazujedecydującywpływnawielepro-
cesówchemicznychifizycznychzachodzącychwatmosferze,aprzedewszyst-
kimkształtujeklimatnaZiemi(Akimoto,2003).Gazten,określanymianem
„fotooksydantu”,występujewewszystkichwarstwachatmosfery,aległównie
12
