Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
1iRozważaniametodologiczne
więcodopisuczystosowanejretorykiintuicjesytuującewyobraź-
nięwmechanizmachfunkcjonowaniamózguczyteżwłaściwościach
ludzkiejpsychikipokrywająsię–zdaniemTrąbki–zewspółczesnym
stanemwiedzyneurologicznej.Podobnierzeczsięmazkoleiwodnie-
sieniudokoncepcjiprogramowopodejmującychkwestięwyobrażeń,
przedewszystkimSartre’a,który„zaprzyczynęwyobrażeńuznaje
specjalnyrodzaj»świadomościaktywnej«,którauruchamiazapład-
niającewyobraźnięintencje,będące–obokemocjiimotywacji–jedy-
nąsiłąnapędowąpsychiki.Awięcnierozumrodzącywiedzę,alein-
tencjeicelerwącepsychikędoprzoduorazantycypująceprzyszłość.
(ł)J.P.Sartresłuszniezauważa,żewyobrażenianiesąaktami,ale
zdolnościami,umiejętnościami.Materiałwyobrażeniowynapędzany
»prądami«energetycznymimózguigenerującyintencjęmożeteżwy-
tryskaćspontanicznie”117.
Te„prądy”mózgowe,conasszczególnieinteresuje,prowadządo
szerokopojętejkreatywności,rozumianejjakozdolnośćczyskłon-
nośćdotwórczego,niemechanicznegoiświadomegokonstruowania
formy,treściifunkcjizwiązanejzjakimśkonstruktemwyobrażenio-
wym.„Twórcywszelkiegoautoramentu,zarównoliteraci,jakitech-
nicyimplantującymodeledokonkretnychrealizacji,przekraczają
Rubikonwyobraźnizbrzeguwirtualnegonaaktualny,wielokrotnie
nawetbezświadomejrejestracjitegowyczynu”118–zauważaTrąbka,
zwracającuwagęnato,żekreatywność–awięcdziałaniekonstru-
ująceikonkretyzujące(dopewnegostopnia)wytworywyobraźnijako
„najbardziejcennegoaspektuludzkiegowgląduwgłąb,czyliintro-
spekcjęoraztwórczość”119–jestwłaściwościąumysłu,któraniemusi
byćintencjonalna.Możnawięczauważyć,żeTrąbkamimoperspek-
tywyocharakterzeneurobiologicznymnieodrzucaaniwąskorozu-
mianej,humanistycznejtradycjirefleksjinadwyobrażeniami,ani
teżproduktówtejwyobraźnifunkcjonującychwobiegukulturowym.
Przedmiotemjegozainteresowańjestswegorodzajupsychologiadzia-
łalnościtwórczej,rozpoznaniemechanizmówstojącychzakreatyw-
nościąiekspresjąartystyczną,natomiastwmniejszymstopniu–oile
wogóle–interesujegoodnoszeniewyobrażeńdorepozytoriumzbio-
rowejświadomości,awięcproblematykarecepcji.Zauważajedynie,
że„wyobraźniamusinajpierwprzeniknąćidoświadczyćświadome
przeżyciawewnętrzne,anastępniepoichkondensacji,poichzgra-
niuzmatrycągenową,będącąskomprymowanąhistoriągatunkową,
awreszciepoichformalizacjiwyobrażeniamogąbyćprzepchniętedo
117Ibidem,s.98.
118Idem,Panoramawyobraźni,w:Owyobraźni,red.nauk.R.Liberkowski
etal.,op.cit.,s.141.
119Idem,Wyobraźniał,op.cit.,s.7.
