Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wszejpołowyXVIw.Wówczasbowiem–oczywiściewwielkim
przybliżeniu–możnadostrzecpoczątkipowstawaniaszerszego,
światowegosystemugospodarczego.
RozważeniezmianzachodzącychmiędzyVIIIaXVIw.pozwa-
lałomunaokreśleniepowstającychwjegorozumieniustref.Wy-
odrębniałjenapodstawieokreślaniaczterechczynnikówwzaje-
mnieodsiebiezależnych:stosunkuludzidoinnowacyjności,me-
chanizmówgospodarczych,czyliistniejącegowolnegolubregla-
mentowanegorynku–banków,ubezpieczeń,weksli,pożyczek,
podstawprawnychinstytucjiiinstrumentówgospodarczychoraz
zasobuwiedzyijakościtechniki.ZtegopunktuwidzeniaMało-
wistsądził,żemożnastwierdzićistnieniestrefEuropypołudnio-
wej(śródziemnomorskiej),zachodniej(atlantyckiej)iwschodniej
(bałtycko-czarnomorskiej).Czyistniałastrefa–możepodstrefa?
–Europyśrodkowo-wschodniej?JenöSzücs–apotwierdzado-
puszczalnośćtegopogląduFernandBraudel–określałjąjakoob-
szarpołożonynastykuwschoduizachodu.Byłabyzatemstrefą
pogranicza,naktórymstykająsięróżneformydziałaniairóżne
modelezachowań.Nieulegawątpliwości,żetenpunktwidzenia
jestadekwatnydoobecnejsytuacjikrajównależącychniegdyś
dosatelitarnegoukładubyłegoZwiązkuRadzieckiego.Wprze-
szłościbywałoróżnie.Dlaczasusprzedpoczątkówpaństwowości
siedmiukrajówwchodzącychdoEuropychrześcijańskiejwX
stuleciu(krajeskandynawskie,Ruś,Polska,Czechy,Węgry)ten
desygnatgeograficzny,,środkowegowschodu’’niejestużyteczny.
Możnabowiemokreślaćobszaryleżącepozagranicamiwschod-
niegoizachodniegocesarstwajakoterenyznajdującesiępoza
cywilizacjąśródziemnomorską,pogańskie,nienawiązującedotra-
dycjikulturyantycznejipodzielonewedługróżnych,lokalnych
wzorówżycia.
Nieoznaczato,żestanowiłyoneobszaryzamkniętenawpływy
zewnętrzne.PopytnaproduktyzRusi(futra),Czech(metalekolo-
rowe),aprzedewszystkimnaludzi(niewolników,najemników),
poszukiwanychwBizancjumiwkrajacharabskich,stymulował
powstawanieirozwójpaństw,umożliwiałuzyskiwanieniezbędnych
środkówdoichbudowy,zapewniałposiadaniewyznacznikówpre-
stiżuspołecznegoiwładzy.
IX
