Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wschód–Zachódwnieprzerwanymdialogu*Słupsk2016
11
BohaterowiePłatonowafllikwidująkułakówwsinądal”[Płatonow1990:128]
iryjątytułowywykoppodfundamentflzjednoczonego,ogólnoproletariackiego
domu”,któryflzarokzajmiedlaswegożyciacałymiejscowyproletariat”[Dra-
wicz1990:4].Kopiąflztakążyciowązawziętością,jakbychcielischronićsięna
wieczneczasywotchłańwykopu”,gdyżtamflbyłocieplejibardziejmiękko”[Pła-
tonow1990:117].flWykoppodgmachzwany«socjalizmem»”[Brodski1996:127]
przeobrażasięwięcwmogiłę,apowieśćPłatonowaprzemieniasięwwielkąpa-
rabolę,możewręczflmoralitetorewolucji”[Herling-Grudziński1990:182].Nie-
zwykłamądrośćiuczciwość,przenikliwośćiwizjonerskośćrosyjskiegopisarza,
takżewewcześniejszejpowieściwCzewengurze,pozwoliłamuekstrapolować
wsummędziesięćlatkoszmarnegobolszewickiegoeksperymentu,umożliwiła
wypracowaniezasadniczoodmiennejwizjiflkońcahistoriiiwszystkiego”,któ-
regotakoczekiwalibohaterowiejegodzieł.
PowiadaStasiuk:flczytałem[Wykopprzyp.T.S.]wsamolotach,wpocią-
gach,nadworcach,przyognisku.Wyobrażałemsobie,żegdyzabioręgowte
strony,historianabierzewłaściwegociężaru.Staniesięjakimśrodzajemprawdy
podobnymdorzeczywistychzdarzeń.ChciałemmiećPłatonowaprzysobie,
gdybędęnatowszystkopatrzył.Ponieważwiedziałem,żejestemzbytgłupi,
zbytprzywiązanydowłasnychicudzychsądów”[Stasiuk2014a:184].Tobardzo
ważnesłowa,wktórychStasiuknietylkooddawałcześćmądrościniezwykłej
Płatonowa,aletakżeprzypisywałmufundamentalneznaczeniewreorientacji
swoichwłasnychprzekonańiobiegowychpoglądów.Jeśliczytaćjewkontekście
całegoWschodu,ainaczejprzecieżniemożna,toPłatonowurastajednoznacznie
doroliStasiukowegonauczyciela,mistrza,któryprzyczyniłsiędotransgresji,
pozwoliłmuprzekroczyćprógniechęcidoRosjiiideikomunizmu,zRosją
przecieżjednoznacznieutożsamianym.Pozwoliłmuzrozumieć,żeWschódto
ambiwalencja,Wschódtoblaskikon,wktórychniemacienia[Stasiuk2014a:
85],toobietnicaświata,którystaniesięświatłem(CzewengurwszaktoGród
Słońca2),aleWschódtotakżegrób.Istotneznaczeniewwypracowaniutejwie-
11111111
przedstawiłAndriejaPłatonowajakonajważniejszegodwudziestowiecznegopisarzarosyj-
skiego,którypodążyłnurtemprozyrosyjskiejwytyczonymprzezDostojewskiego.
2WpowieściA.PłatonowaCzewengurznaleźćmożnaniemałofragmentów,którewprost
mówiąoniezwykłymznaczeniutytułowegomiasta.Otokilkaznich:flnadcałymświatem
inadCzewenguremświeciłowieczorne,przymrużająceoczysłońce”;flwCzewengurze
rzadkochciałomusięjeść,schudłzeszczęściaiztroski”[Płatonow1996:319];flunasjest
komunizm”[Płatonow1996:326].WposłowiudopowieściJadwigaSzymak-Reiferowaza-
stanawiasięnadetymologiątejobcobrzmiącejdlaRosjannazwyiprzywołujedwiekon-
cepcjerosyjskichinterpretatorów.Wpierwszejznichnazwamiastapochodzićmożeod
flgwarowego«czewa»”,któreoznaczaflznoszonychodak,łapećorazodperskiegosłowa