Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
15
całymświecie.Najważniejszepublikacjetejautorki,przetłumaczonerównieżnajęzykpolski,to
nOdkryciedziecka”,nSekretdzieciństwa”inDomydziecięce:metodapedagogikinaukowejsto-
sowanawwychowaniunajmłodszychdzieci”[Montessori2014,2018i2005].WPolscemetodę
wychowaniaprzedszkolnegowedługF.Fröblaopisaływ1895rokuMariaWeryhoorazJusty-
naStrzemeskawpublikacjinWychowanieprzedszkolne:podręcznikdlawychowawców”oraz
w1920rokuwpublikacjinMetodawychowaniaprzedszkolnego:podręcznikdlawychowawców”.
Wokresiemiędzywojennympopularneilicznebyływydawnictwaperiodycznepoświęconepro-
blematyceoświaty,wtymwychowaniaprzedszkolnego[Sosnowska2016].
Współcześniebadaniadotyczącepsychologii,edukacji,czysocjologiidzieciństwadzieci
wwiekuprzedszkolnymprowadzonesąprzezwielunaukowcówwokreślonychproblemowo
dziedzinach.
Zagadnienianaukowedotyczącepośredniolubwprostarchitekturyprzedszkolnej,czyszerzej
architekturyadresowanejdodzieci,możnapodzielićnadwaobszaryproblemowe:psychologii
architekturyikształtowaniaarchitektury.
W1912rokuMaxWertheimeropublikowałartykułnExperimentelleStudienüberdasSehen
vonBewegung”,rozpoczynającdyskusjęnatematpsychologiipercepcji[Wertheimer1912].
MaxWertheimer,KurtKoffkaorazWolfgangKöhleruważanisązatwórcówteoriiGestalt.Kurt
Koffkaopublikowałw1922rokuważnydlatematuartykułnPerception:AnIntroductiontothe
GestaltTheorie”[Koffka1922],aWolfgangKöhlerw1929rokuopublikowałksiążkęnGestalt
psychology”[Köhler1929].
Badaniazzakresupsychologiiarchitekturyorazpowiązanejzniąsensualnejpercepcjiprze-
strzeninasiliłysięw2połowieXXwieku.Ukazałosięwówczaswieleistotnychopisanychpo-
niżejpozycjinaukowych.Należytujednakwspomnieć,żewokresachwcześniejszychrównież
byłyprowadzonebadaniadotyczącepsychologicznegooddziaływaniaarchitekturynaczłowie-
ka.PrzykłademmożebyćdoktoratJuliuszaŻórawskiegoobronionyw1943rokunaWydzia-
leArchitekturyPolitechnikiWarszawskiejwramachtajnegonauczania,któregopromotorem
byłprof.WładysławTatarkiewicz.Kontynuacjabadańwokresiepowojennymzaowocowała
w1962rokuwybitnymdziełemdotyczącymteoriiarchitekturypt.nObudowieformyarchitek-
tonicznej”[Żórawski1962].Innymopracowaniemanalizującymrelacjearchitektura-zmysły
jestpublikacjaz1959rokuduńskiegoarchitektaSteenaEileraRasmussenapt.nExperiencing
Architecture”(Odczuwaniearchitektury)[Rasmussen1959].Autorprostymjęzykiemopisu-
jeotaczającąprzestrzeń,analizujepostrzeganiezmysłamiwybranychelementówarchitektury,
budynkówczyukładówprzestrzennych.Zapotrzebowanienazróżnicowanewzależnościod
sytuacjiemocjonalnejwdanymmomenciestrefykontaktuopisałzkoleiw1966rokuwswoich
badaniachEdwardT.Hall.Wprowadziłtypologiędystansówmiędzyludzkich,wyróżniając:
intymny,osobniczy,społecznyipubliczny.Określiłnowądziedzinępsychologii-proksemikę3
[Hall2009].Badaniamiwobszarzewpływuarchitekturynastylbyciadanejgrupyspołecznej
zajmowałsięAleksanderWallis.Wpublikacjizroku1971pt.nSocjologiaikształtowanieprze-
strzeni”orazzroku1990pt.nSocjologiaprzestrzeni”analizujesposób,wjakispołeczeństwo
przekształcaiużytkujeprzestrzenieorazwpływarchitektury/otoczenianazachowaniaspołecz-
ne[Wallis1971i1990].Badaniawzakresiewielozmysłowejpercepcjiprzestrzenikontynuował
JuhaniPallasmaa.Wpublikacjiz1996rokupt.nTheeyesoftheskin”(Oczyskóry)udowadnia,
żedoświadczaniesensorycznejestzintegrowaneprzezciałoizmysłyużytkownika.Optymalna
jestinterakcjawszystkichodczućzmysłowych,wówczasjakośćprzestrzenimierzonajestłącz-
nieprzezoko,nos,skórę,język,szkieletimięśnie[Pallasmaa1996].Współcześniewieluba-
daczy-architektówanalizujewswoichpracachzagadnieniazzakresupsychologiiarchitektury
orazsensualnejpercepcjiprzestrzeni.PrzykłademmożebyćwybitnyarchitektPeterZumthor.
Wdzielept.nMyśleniearchitekturą”opisujeprzestrzeńwieloaspektowo,traktującjąjakozbiór
odrębnychczęści,któredopieropoprzezłącznikifizyczneiniefizycznetworzącałość[Zum-
3
Proksemika-naukazajmującasiębadaniemrelacjiprzestrzennychczłowiek-człowiekorazczłowiek-otoczenie.
