Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSPÓŁCZESNEWOJNY
IKONFLIKTYZBROJNE
26
przekonany,żekażdedobrzezorganizowanepaństwopowinnowykluczyćprowa-
dzeniewojenprywatnych
11
.Powinnosięteżograniczyćliczbęosóbchcącychupra-
wiaćzawódwojskowego,abywtensposóbzmniejszyćliczbęosóbzainteresowanych
przedłużaniemiprowadzeniemwojen.Machiavelliopowiadałsięzaarmiąobywa-
telską,ponieważjejczłonkowiepospełnieniuswegoobowiązkupragnęlijaknaj-
szybciejwrócićdożyciacywilnego,nietraktującwojnyjakocodziennegozajęcia
ioczekującwjejprzebieguconajwyżejtruduisławy
12
.
Częśćbadaczypodkreśla,iżznaczneobszaryoświeceniowejrefleksjinadwoj-
nązostaływygenerowanewwynikudyskusjizpoglądamiThomasaHobbesa
(1588-1679)
13
.Wydajesię,żejednymzpodstawowychelementówHobbsowskiej
koncepcjistosunkówmiędzynarodowychjestwyraźnerozróżnieniesfer„prawana-
tury”i„prawapaństwowego”.Oilepierwszyobszarjestdefiniowanyprzezchaos
ianarchię,otyledrugistanowibiegunuporządkowania.Ścieraniesiętychdwóch
światówiwynik(wyniki)tegostarciasąmiarąpostępu
14
.Hobbesdostrzegałtrudno-
ściwrozwojuświata,któryniejestjednakniemożliwydoosiągnięcia.Aletakawizja
światajestprzesiąkniętawojną.Wynikaonabezpośredniozestanuanarchiiibraku
współzależnościmiędzypaństwami.StądwkoncepcjistworzonejprzezHobbesa
15
punktcentralnyzajmujesuperwładza-wielkiLewiatan,czylipaństwo.Sposobem
nawyrwaniesięzestanunatury,wktórymkażdymógłzabićkażdego,jestzrzecze-
niesięprzezwszystkiejednostkiswejwolnościnarzeczLewiatana
16
,czyliwładzy
zwierzchniejwceluuzyskaniaodniejochrony.WedługHobbesa,przyczynębraku
zgodynapowołanierząduświatowegostanowifakt,iżnapłaszczyźniemiędzyna-
rodowejpoziombezpieczeństwaniejesttakniskijaknapoziomiejednostek.Rządy
gwarantujądopewnegostopniaochronęprzedbrutalnościąsilniejszychjednostek
wspołeczeństwie.Natomiastwstosunkachmiędzynarodowychrównowagęsiłmię-
dzypaństwamizapewniawpewnejmierzeporządek.Nawetjeżelipaństwaprzyjmu-
jąwobecsiebiepostawywrogie,grożącewybuchemwojny,tojednakutrzymująstan
małejstabilizacji.Stannaturywstosunkachmiędzynarodowychnieoznacza,tak
jakwwypadkurelacjinapoziomiejednostek,narodzinkonfliktu.Istnieniepaństw
irównowagasiłmiędzynimiłagodziskutkianarchiimiędzynarodowejorazpozwa-
lanazaprowadzeniewniejpewnegostopniaporządku
17
.
WspółczesnyHobbesowiHugoGrocjusz(1583-1645)uważał,żewojnajeststa-
nem,wktórymznajdująsięosobytoczącespórprzyużyciusiły
18
.Koncentrował
sięonwswojejanalizienasposobachuniknięciaprzekształceniasporówwwoj-
nę.Zapierwszyznichuznałrokowania,zadrugi-osąd.Niestety,silniejsiczęsto
11
T.J.Lukes,MartialingMachiavelli:ReassessingtheMilitaryReflections,„JournalofPolitics”listopad2004,
t.66,nr4,s.1095.
12
F.G.Whelan,HumeandMachiavelli.PoliticalRealismandLiberalThought,Lanham2004,s.199-200.
13
Por.A.Gałganek,Historiateoriistosunkówmiędzynarodowych,Warszawa2009,s.220in.
14
T.Hobbes,Lewiatan,Warszawa2009,s.231in.
15
R.Mordarski,KlasycznyracjonalizmpolitycznywujęciuLeoStraussa,Bydgoszcz2007,s.145.
16
T.Hoobes,Lewiatan,Wrocław2005.
17
J.S.Nyejr.,Konfliktymiędzynarodowe.Wprowadzeniedoteoriiihistorii,Warszawa2009,s.234in.
18
H.Grotius,Oprawiewojnyipokoju.Trzyksięgi,Warszawa1957.
