Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSPÓŁCZESNEWOJNY
IKONFLIKTYZBROJNE
28
Otym,żeinteresowanosięwtymokresiekwestiąuznaniawojnyzasprawiedli-
wą,świadczytoczącasiędyskusja.CesarzKarolV(1500-1558)poddałnawetten
problempodrozwagęteologów.W1517r.dominikaninReginaldMontesinos,teo-
logzSalamanki,podważyłtezę,żeIndianiesąniezdolnidoprzyjęciawiary,aistota
sporudotyczyłazasadpostępowaniawobecIndian.Szczególnieważnybyłtuwpływ
dominikaninaBartolomédelasCasasa(1474-1566),którybrałudziałwwyprawach
konkwistadorówiprześladowaniachIndian.PopowrociedoEuropy,podwpływem
przemiany,zacząłkrytykowaćprześladowanieIndian.Jegodziałaniadoprowadziły
doponownegooddaniatychkwestiiprzezKarolaVpodrozwagęteologom,którzy
poparlidoktrynęopowszechnejewangelizacji.Potwierdziłtopapieżw1537r.,uzna-
jącIndianzaludzipowołanychdoudziałuwżyciuBożym.
WpraktyceXVIIw.znaczeniemilitaryzacjipodkreślałSamuelPufendorf
(1632-1694),będączpewnościąpodwrażeniemzmianywukładziesiłwokresiewoj-
nytrzydziestoletniej.Najbardziejzgodnyzprawemnaturybyłdlaniegostanpoko-
jumiędzyludźmi.Państwomogłoodwołaćsiędoużyciasiły,przyzłejwoliinnych
państw,kiedyokazywałosięniezdolnedozachowaniaswojegostanuposiadania.
Jednakżenawetwtedyrozwagaihumanitarnewartościpowinnyludzipowstrzymy-
waćodużyciasiły,jeżelijejskutkiemmiałabyćwiększaszkoda.Niesprawiedliwe
przyczynywojnyPufendorfpodzieliłnadwiekategorie.Dopierwszejzaliczył:żą-
dzębogactwa,któraznajdujewyrazwdążeniudoposiadania,iambicjęwyrażającą
sięwdążeniudopanowania.Dodrugiejgrupyprzyczynzaliczyłpowodypozorne,
stanowiącepretekst:strachpowodowanybogactwemisiłąsąsiada,dążeniedoosią-
gnięciakorzyścibezprawdonich,pragnieniezdobycialepszegoterytoriumipozba-
wienieinnegopaństwauprawnienianabytegozgodniezprawem.Dopodstawowych
metod,jakiminależyposługiwaćsięwwojnie,włączyłsiłęiterror,oszukiwanie
nieprzyjacielaprzeznieprawdziwedeklaracjelubfikcyjneraporty.Jeżeliwojnajest
skutkiemdziałańpodejmowanychprzezjednąstronę,tostronazaatakowanama
wformiewyborusiływolnąrękębezżadnychograniczeń.
Obokpodziałuwojnynasprawiedliweiniesprawiedliweorazdefensywneiofen-
sywne,Pufendorfwprowadzapodziałwojnynaformalneinieformalne.Wojnafor-
malnamusispełnićdwawarunki:byćprowadzonaprzeznajwyższąwładzęoraz
zostaćwypowiedziana.Wojnanieformalnatotaka,któraniezostaławypowiedzia-
nalubjestprowadzonaprzeciwkoobywatelom.Decyzjęoprowadzeniuwojnyprzez
państwomożepodjąćwyłączniesuwerennawładza.Pufendorfdopuszczarównież
prowadzeniewojnywczyjejśsprawie,aletakawojnamusijednakmiećsprawiedli-
wąprzyczynę.Udzielającypomocymusimiećuzasadnionypowóddoobronyjednej
zestron.Takimpowodemmogąbyćpoddanipaństwa,prośbasojusznikówdointer-
wencjilubprzyjaciółorazwsparcienarodówowspólnympochodzeniu.
WspółczesnyPufendorfowiJohnLocke(1632-1704)byłrównieżzwiązanyzkon-
cepcjąstanunatury,wywodzączniejzakazagresji.WedługLocke’a,stosowaniebez
uprawnieniasiłytworzystanwojny,alerównocześnieużyciesiłyjestuprawnione
wsytuacjisamoobronyiukaraniazaagresję.Odchodziłonjednakodchrześcijań-
skiejtradycjiprawanaturalnego,któreuzasadniałobyużyciesiłytakżewprzypad-
kupraktykniezgodnychznaturalnymrozumem(kanibalizm,bałwochwalstwo).
