Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wojnaikonfliktzbrojny
wteoriachstosunkówmiędzynarodowych
31
obronalubzabezpieczeniesięprzeciwkobezprawiu.Zasłuszneigodneuznania
odwołaniasiędowojnyuznałVattelmotywymającenacelupowszechnedobro
państwa,bezpieczeństwaiwspólnypożytekobywateli.Motywytepowinnybyćrów-
nocześniemotywamisprawiedliwymi,ponieważdziałanieniesprawiedliwenigdy
niejestdziałaniemdladobrapaństwa.Prowadzenieprzezpaństwonieprawejwojny
iodniesieniewjejwynikukorzyścimożeprowadzićwprzyszłościdojegoklęski.
Nieprawepobudkiprowadzeniawojnynajczęściejniewpływająnadobropaństwa.
Odniesieniewówczaszwycięstwaniejestrozwiązaniemrozstrzygającymsporymię-
dzypaństwami.Ponieważnarodysąrówneisuwerenneiżadenniemożebyćsędzią
drugiego,wojnapoobustronachpowinnabyćuznanazauprawnioną.Jeżelicelem
wojnyzaczepnejjestukaranieinnegopaństwa,towojnataka,jakkażdainna,po-
winnabyćopartanaprawieikonieczności.VattelinaczejniżLockeuznał,żejeżeli
działającywimieniupaństwawypowiadawojnęinnemupaństwu,tooznaczato,że
całynaródwypowiadawojnęinnemunarodowi.Władzadziałającawimieniunaro-
dupowoduje,żestajemysięnieprzyjaciółmiinnegonarodu.
WyjątkowebyłytupostawyImmanuelaKantaiJeanaJacques’aRousseau,któ-
rychkrytykawojnyopierałasięnapoglądachrepublikańskich.Szczególnieten
ostatniwskazywał,żemiędzynarodowysystem,wktórymgłównymiaktoramisą
suwerennepaństwa,stanowiłśrodowiskosilniezanarchizowane.
JeanJacquesRousseau(1712-1778)starałsiępokazaćmechanizmydecydujące
ocharakterzezwiązkówmiędzynarodamiijednostkami,któreprowadządostanu
wiecznejwojny.WedługRousseau,państwazachowująsięwobecsiebietak,jakza-
chowywalisięludzie,zanimzostalizwiązaniumowąspołeczną,czylipanujemiędzy
nimianarchiazachowań.Wojnamiędzyludźmizostałazlikwidowana,alepowróci-
ławpostaciwojnymiędzynarodami.Podczasgdyprawocywilnestałosięobowią-
zująceiokreślałoregułymiędzyjednostkami,wstosunkachmiędzynarodowych
zachowałosięprawonatury.Ponadtodążeniepaństwdomaksymalizacjiswojejsu-
werennościokazałosięistotnąprzyczynąwojen.DlaRousseauustanowieniepokoju
europejskiegobyłoniemożliwe,ponieważwojnastanowizjawiskokonstytutywne
narodzinspołeczeństwijejistnieniejestniezależneodwoliludzi,władcówczyna-
rodów.Wojnawtejsytuacjitojednaznajbardziejzgubnychkonsekwencjiutraty
stanunatury.Możnawojnęwyeliminować,aletylkotworzącpewnegorodzajufede-
racjepaństw-narodówwsposób,wjakidoszłodoichpołączenia-podwładząprawa.
Ponieważsuwerennośćpaństwjesttymsamymcowłasnośćdlaczłonkówposzcze-
gólnychpaństw,niezbędnesątakiesamerozwiązania,jakieuregulowałyproblemy
własnościwewnątrzpaństw.Należałozatemzastosowaćtesamerozwiązaniadlapo-
ziomumiędzynarodowego-przezdziałanieumowyspołecznej.Rousseaujestjed-
naksceptyczny,ponieważ,wedługniego,federacyjnaEuropaniepowstanie,dopóki
ludzieniezrozumiejąróżnicmiędzyichrzeczywistymiapozornymiinteresami.
Niepowstanierównieżnamocyspontanicznejzgodymiędzyrządzącymi.Ideata
możezostaćzrealizowanatylkosiłą.Jedynądrogądostworzeniaizjednoczeniakon-
tynentuwfederacjemożebyćpodbójipozbawienierządzącychichsuwerenności.
Rousseauodrzuciłjednakmyśl,żewojnaistniaławstanienatury.Wstanienatu-
ryludzieżyjącywpierwotnejniezawisłościniemajązesobąstosunkówdośćstałych,
