Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odniepamiętnychczasówelitywładzy-czytoduchowej,czypolitycznej–
usiłowaływpływaćnasferęzachowańmatrymonialnych,prokreacyjnychirodzicielskich.Starano
sięregulowaćwiekuprawniającydozawarcialegalnegozwiązkumałżeńskiego.Próbowano
współdecydowaćotym,ktozkimmożewziąćślub.Ustalanozasadyuznawaniadzieciprzezojców
iokreślanowarunkikoniecznedorozwiązaniakontraktumałżeńskiego.Samaideatakzwanego
legalnegomałżeństwaizwiązanezniąpojęcie„dziecizprawegołoża”wskazujenafakt,żekwestie
łączeniasięwparyiposiadaniadziecimającharakterpubliczny,aniejedynieprywatny.Stanowią
oneprzedmiotzainteresowanianietylkoprzedstawicieliwładzy,alerównieżopiniispołecznej:nie
machybasferytakpilnieobserwowanejikomentowanej,jakżyciemiłosneirodzinne.
Formowanierodzinyzawszebyłoregulowanenormamispołecznymiizasadamipisanego
bądźniepisanegoprawa,przybierajączróżnicowane,czasemniezwyklebarwneformy.Jako
przykładmożnapodaćlewiratisororat,nakazującewdowielubwdowcowizawrzećnowy
związekzrodzeństwemzmarłegomałżonkalubmałżonki.Sororat,czyliregułępojmowaniaza
żonęsiostryzmarłejlubbezpłodnejżony,praktykowaliBuszmeniiHotentoci,alewirat–
reguławychodzeniazamążzabratazmarłegomęża–obowiązywałzwyczajowo
wspołecznościachstarożytnychIzraelitów,atakżewśródHindusówiArabów.Innyprzykład
podajeWitoldKula,opisującuprawnieniawłaścicielifolwarkówpańszczyźnianychwXVIIIwieku
wPolscewzakresiedecyzjimatrymonialnychichpoddanych.Ponieważziemiawymagała
specyficznegoskładusiłyroboczej,rodzinachłopskamusiałabyćpełna:pośmiercijednego
zmałżonkówwdowalubwdowiecmusieliwciąguokreślonegoczasuzawrzećponowne
małżeństwo,żebyzapewnićgospodarstwustosownyzasóbpracykobiecejlubmęskiej.Zracji
zapotrzebowanianaokreślonąilośćpracydziecięcej,azarazemproblemyze„stosunkiemgąb
domórg”,panmiałrównieżprawo„przesuwać”dziecimiędzyrodzinami.
Najbardziejdrastycznymprzykłademkontrolowaniaprokreacjiprzezpaństwowydająsię
zapoczątkowaneprzezDengXiaopingawroku1979regulacjeprawnewChinach,zmierzające
doograniczeniastopyurodzeńpoprzeznakładaniewysokichpodatkównarodziny,które
zdecydująsięnawięcejniżjednodziecko.Jednąznieoczekiwanychkonsekwencjitego
rozwiązaniajestzaburzenierównowagipłciwpopulacji:wChinachprzeciętniena100
dziewczynekprzychodzinaświat114chłopców.Chińskakulturatradycyjniewyżejcenisynów
niżcórki:perspektywaposiadaniajednegotylkodziecka,wpołączeniuzdostępnością
wczesnegookreśleniapłcipłodu,prowadzidonielosowychdecyzjioaborcji.Usuwanesąwięc
najczęściejpłodyżeńskie,cowrezultacieprowadzidozaburzeniaproporcjinarodzin.Łatwo
zrozumieć,skądbierzesiętaksilneiuniwersalnezainteresowanie„reprodukcjążycia”.Ludzie
–populacja–sądobrempodstawowyminajwiększymbogactwemkażdejspołeczności,
choćbyzuwaginaprostyfakt,żestanowiąonizasobypracywarunkującefunkcjonowanie
irozwójgospodarki.Idzieprzytymzarównooilość(liczebność)populacji,jakiojejstrukturę
oraz„jakość”.
Pierwszymproblemem–ijednocześnieprzedmiotemtroskielitpolitycznych–jest
zarządzanieliczebnościąpopulacjiwpowiązaniuzpotrzebamiimożliwościamiśrodowiska.
Przywołanawcześniejrodzinachłopskamusiałarównoważyćwydolnośćgospodarstwa
(możliwośćwykarmieniaconajwyżejokreślonejliczby„gąb”)zodpowiedniąpodażąrąkdo
pracy–taką,którazapewniłabymożliwość„obrobienia”gospodarstwa.Wnieporównanie
