Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
I.Ryshistoryczny
WacławLipiński(1882-1931)36.Obajurodzilisięwpolskichrodzinachziemiań-
skich,choćzczasemuznalisięzaUkraińców.Innymuosobieniemskompliko-
wanychrelacjimiędzyetnicznychbyłpochodzącyzżywieckiejliniiHabsburgów
książęWilhelm(1895-1948),znanyrównieżjakoWasylWyszywany,którymimo
swoichpolsko-austriackichkorzenizostałukraińskimdziałaczempolitycznym,
anawetbezskutecznieubiegałsięoukraińskitron37.
Womawianymokresiewiększośćziemukraińskichznalazłasięwgranicach
imperiumrosyjskiego.Byłatotzw.UkrainanaddnieprzańskalubwielkaUkraina,
określanatakwopozycjidoGalicji,RusiZakarpackiejiBukowiny,którewcho-
dziływskładimperiumHabsburgów.Rosjabyłapaństwemautorytarnym,co
wzasadniczymstopniuograniczałomożliwośćartykulacjiprzezposzczególne
grupyspołeczne(wtymnarodowe)ichinteresówiaspiracji.UproguXIXw.carat
nieprzywiązywałwiększegoznaczeniadokwestiinarodowościowych.Imperium,
równieżjegoelitymiałycharakterwielonarodowościowy;łączyłajelojalnośćwo-
becdynastii.DwajsynowiehetmanakozackiegoKiriłłaRazumowskiegosłużylina
carskimdworze-Aleksiejzostałrosyjskimministremoświaty,Andriejjakodyplo-
matareprezentowałRosjęnadworzeaustriackimwokresiewojennapoleońskich
38
.
WtymsamymczasieministremsprawzagranicznychRosjibyłprzedstawiciel
wybitnegopolskiegorodupochodzącegozLitwyksiążęAdamJerzyCzartoryski
(1770-1861)
39
.AntyrosyjskiepowstanielistopadowewPolscew1830r.po-
kazałosłabośćtegorozwiązania(powstańcówwsparłm.in.wspomnianyksią-
żęCzartoryski).Wefekciewładzerosyjskiepodjęłypierwszeskoordynowane
działanianarzeczrusyfikacjikraju,atakżeograniczenialiczbycudzoziemców
wadministracjiioświacie.Politykataznalazławyrazwkoncepcji„prawosławie-
samowładztwo-ludowość”40.Rosyjskieelitywychodziłyzzałożeniaojedności
narodurosyjskiegoidlategoniezwyklekrytycznieodnosiłysiędoukraińskich
aspiracji41,czegoprzejawembyłalikwidacjanaterenieRosjikościołaunickiego,
któryzostał„zjednoczony”zprawosławiem(1839r.),czyzakazposługiwania
sięjęzykiemukraińskim(1876r.).Podjętorównieżdziałanianarzeczrusyfikacji
PolakówistopniowejintegracjiKrólestwaPolskiego(przemianowanegonaKraj
Nadwiślański)zRosją.
PolacybylinajliczniejreprezentowaninaziemiachdzisiejszejUkrainy
środkowejizachodniej-wówczesnychguberniachwołyńskiej,podolskiej
ikijowskiej,gdziestanowili-wedługspisupowszechnegoz1897r.-od2do
36
BogdanGancarz,My,szlachtaukraińska…ZarysżyciaidziałalnościWacławaLipińskiego(1882-
1914),WydawnictwoArcana,Kraków2006.
37
TimothySnyder,CzerwonyKsiążę,przeł.M.Antosiewicz,WydawnictwoZnak,Kraków2020.
38
Zob.MariaRazumovsky,DieRasumovskys.EineFamilieamZarenhof,BöhlauVerlag,Köln1998.
39
JerzySkowronek,AdamJerzyCzartoryski,1770-1861,WiedzaPowszechna,Warszawa1994.
40
L.Bazylow,P.Wieczorkiewicz,HistoriaRosji,op.cit.,s.216.
41
VolodymyrA.Potulnytskyi,TheImageofUkraineandtheUkrainiansinRussianPoliticalThought
(1860-1945),„ActaSlavicIaponica”,t.16,s.1-29.
