Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Istotanierównościwprocesierozwoju–podejścieinstytucjonalne
2.Klasyfkacjanierówności
15
Wieluludzinaświeciecierpizpowoduróżnychformnierówności.Wpewnychre-
gionachstalepanujegłód,nawetwtychkrajach,któreniesąsporadycznienawie-
dzaneprzezklęskigłodu,dużegrupyludzimogąbyćwystawionenaniedożywienie.
Podobnieogromnerzeszemająograniczonydostępdosytemuochronyzdrowia,
urządzeńsanitarnych,czystejwody.Takżewbardziejzamożnychkrajachażnazbyt
częstomamydoczynieniazludźmigłębokodyskryminowanymi,jakożeradykal-
nieograniczonesąwichwypadkupodstawowemożliwościkorzystaniazochrony
zdrowia,edukacji,godziwieopłacanejpracy,zabezpieczeńekonomicznychispo-
łecznych18.
Istniejewieleklasyfikacjinierówności.Jean-PaulFitoussiiPierreRosanvallon
wskazująnanierównościstrukturalneidynamiczne.Pierwszeznichtonierów-
nościntradycyjne”wynikającezróżnicmiędzyodmiennymigrupamispołeczny-
mi.Przykłademtakichnierównościmożebyćwielkośćdochodówprzedstawicie-
liwysokowykwalifikowanychspecjalistówirobotników.Tenrodzajnierówności
mierzonyjestzazwyczajzapomocą:nierównościdochodów,wydatków,majątku,
dostępudoedukacjiitd.Pojawiająsięjednaknowenierówności,którezaliczyćmoż-
nadodrugiejgrupy.Sątonierównościwynikającezróżnicwewnątrzgrupytrakto-
wanejpoprzedniojakojednorodna.Przykłademtegorodzajunierównościmożebyć
różnezagrożeniebezrobociemwewnątrztejsamejgrupyspołecznej,conastępnie
prowadzidoróżnicdochoduimajątku19.Nowenierównościwynikajązdynamiki
bezrobociaczyteżwarunkówżyciaisątonp.:nierównościzpowoduzadłużenia,
zagrożeniabezpieczeństwaosobistego,anawetzewzględunapewnecodziennedo-
kuczliwościjakhałas.Wystąpienienowychnierównościjestkonsekwencjąrozwoju
techniki,prawodawstwalubgospodarkibądźteżwynikiempercepcjiprzezjednost-
kęjejstosunkówzinnymi.
InnejklasyfikacjinierównościdokonująautorzyksiążkiDobrobytspołeczny,nie-
równościisprawiedliwośćdystrybutywna.WedługJaninyFilek,DobrosławaKota,
KazimierzaSosenkiiAdamaWęgrzeckiegowszelkienierównościdasięsprowadzić
dotrzechrodzajów:materialnych,społecznychikulturowych20.Znaczenienierów-
nościjestnajbardziejwidoczne,gdydotycząsamychpodstawbytowaniaczłowieka.
Możnatuposłużyćsiękategoriąostrychnierównościmaterialnych,oznaczającąnę-
dzę,awięcskrajnyniedostatekdóbrzaspokajającychpodstawowepotrzeby.Wta-
kimwypadkuczłowiekniezaspokajaniezbędnegominimumswoichpotrzeb,awięc
zagrożonejestsamojegoistnienie.Takienierównościpodważająbiologicznąpod-
stawęistnieniaczłowieka,alerównieżwywierająniszczącywpływnasposóbby-
towaniawłaściwyczłowiekowi.Skrajnenierównościmaterialnesprowadzającałość
istnieniaczłowiekadozabiegówskoncentrowanychnautrzymaniusięprzyżyciu,
czemunajczęściejtowarzyszydegradacjapodmiotowości.Nierównościspołeczne
ikulturowewpływająnastylżyciaczłowieka,wznacznymstopniuograniczając
18A.Sen,Równośćiwolność,ZyskiS-ka,Warszawa2002,s.29-30.
19J.-P.Fitoussi,P.Rosanvallon,Czasnowychnierówności,Znak,Kraków2000.
20Dobrobyt...,op.cit.,s.19.PodobnegopodziałunierównościdokonałMaxWeber.
