Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1ZDROWIEPUBLICZNEWKONTEKŚCIEHISTORYCZNYM
4
dlaarystokracji.ZarównoHipokrates,jakiGalenwywarliwielkiwpływnarozwój
medycynynawielekolejnychwieków,nietylkowstarożytnejGrecji.Sporodopowie-
dzeniawtemaciezdrowiamiałtakżeAulusCorneliusCelsus(53p.n.e.-7),rzymski
uczonyiencyklopedysta,piszącywswoimdzieleOlecznictwieksiągośmioro,wroz-
dzialeJakzdrowemupostępowaćnależy:nCzłowiekzdrowy,którymasiędobrzeisam
sobąrozporządza,niepowinienprzywiązywaćsiędożadnegotrybużycia.Życiespę-
dzaćjużtonawsi,jużteżwmieście;częściejjednaknawolnempowietrzu…odpoczy-
wającnaprzemian,częściejatolićwiczeniomsięoddając.Oilebowiempróżnowanie
osłabia,otyleposilapraca;pierwszeprzyspieszastarość,drugaprzedłużamłodość”
.
Kulthigienyosobistejbyłbardzowidoczny.Nawzórgreckirozwinęłasiętakżeinsty-
tucjalekarzymiejskich,którzywimperiumrzymskimokreślanibylimianemarchia-
trówmiast,rejonów,prowincjilubkohortwojskowych.Wstrukturzeorganizacyjnej
zwierzchniąfunkcjęnadlekarzamiwolnopraktykującymi,domowymi,urzędowymi
spełnialiprzybocznilekarzecesarscyoraztzw.medicussuperpositus,którympodle-
gałoCollegiumMedicorum.Wmiastachrzymskichbudowanoakweduktydostarcza-
jącewodępitną,systemyusuwającenieczystości,łaźniepubliczneiobiektysportowe
mająceprzyczyniaćsiędopoprawyzdrowiaspołeczeństwa.Starożytnarzymska
CloacaMaxima,głównykanałodprowadzającynieczystości,działadodzisiaj.
Medycynaarabskawniosławielepozytywnegowrozwójmedycyny,wtymtakżezdro-
wiapublicznegowokresieśredniowiecza.Spośródjejprzedstawicieliwartowtym
miejscuwymienićRhazesa(854-925),nazywanegoczęstoarabskimGalenem,cobyło
dlaniegooczywiściewielkimzaszczytem.Arabowiesłynęlizzakładaniaszpitali,akie-
rowanienimipowierzanoRhazesowi.Istniejepogląd,żewybierającmiejscenaszpital
wBagdadzie,rozwieszałmięsowróżnychmiejscach,żebysięprzekonać,jakszybko
występująprocesygnilneidziękitemuwybraćodpowiedniemiejscedobudowy.Może
toświadczyćotym,żeRhazeswyczuwałjużwtedypowiązaniemiędzychorobami
zakaźnymiagniciemorazmiędzyczystościąpowietrzaaprzyczynągnicia.Teidee
zostałypotwierdzoneprzezLudwikaPasteurawXIXw.Innymprzedstawicielemme-
dycynyarabskiejjestAvicenna(980-1036),znanyzeswegonajwiększegodziełaKanon
medycyny,zwanegotakżeKsięgąprawmedycyny.Avicennaopisałprzebiegwąglika
igruźlicy,atakżepropagowałznaczeniedietetykiihigienydlazdrowia.Wielemiejsca
poświęciłteżetiologiichoróbgorączkowych,zakaźnych,dopatrującsię-podobniejak
Hipokrates-żeprzyczynąichpowstawaniamogąbyćzakażone:woda,glebaipowie-
trze.Generalnieokresśredniowieczauznawanyjestpowszechniewświeciezachodnim
zaregreswdziedziniezdrowia.Czyjednakpojawiającesięwówczasszkołymedyczne
(np.wSalernoweWłoszech)lubpierwszeuniwersytetykształcącelekarzy(Włochy,
Francja)niesąwystarczającymifaktamidozmianypoglądu?Występująceepidemie,
złystansanitarnytrwałyjeszczeprzezwielewieków.Byćmożebyłotozatemwy-
nikiembrakuzmianwmentalnościludzkiej,którazmieniałasięwolniejniżepoki
historyczne-jakpiszewswoichpracachZdzisławGajda.
