Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Bańko,Współczesnypolskionomatopeikon.Ikonicznośćwjęzyku,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15457-8,©byWNPWN2008
Badanianadsymbolikądźwiękową
21
jejakostanowiskokonwencjonalistyczneistanowiskonaturalistyczne
wsporachopochodzenieirozwójjęzyka.
SokrateswdialoguPlatonaszukakompromisumiędzyskrajnymkon-
wencjonalizmemaskrajnymnaturalizmem.WrozmowiezHermogenesem,
chcącosłabićjegopoglądy,decydujesięprzedstawićprzykładyznaczeńmo-
tywowanychdźwiękiem,choć–jaksamzastrzega–wydająmusięone„bar-
dzośmiałeimożeśmieszne”(Platon1990:43).Litera(igłoska)rhozdaje
musię„dobrymnarzędziemdowyrażaniaruchu”,jotazaś„dogodnajestdo
oznaczaniawszystkichrzeczylekkich,którezdolnesąwszystkoprzenikać”;
lambdazewzględunasposóbartykulacjiwystępujewnazwachrzeczyśli-
skichisamegoślizganiasię,alfazaś,jako„głoskadonośna”,znalazłasię
wsłowiemégas‘duży’.Współczesnegoczytelnika,nawykłegodomyślenia
ojęzykujakosystemieznakówarbitralnych,stwierdzeniatemogądziwić,
toteżniektórzykomentatorzyKratylosastawialinawetpytanie,czyPlaton
wtymmiejscudialogumówiłserio(Baron1981:32).
InnycharaktermająargumentyzasymbolikądźwiękówuDionizjusza
zHalikarnasu,przedstawionewrozprawieOzestawianiuwyrazów.Wprzeci-
wieństwiedoPlatonazwracaonuwagęnietylenasemantyczne,coestetycz-
neistylistycznewalorygłosek,pozatymrozważajeniewizolacji,lecz
wtekście,powołującsięobszernienaHomera.Piszenaprzykład:„lubością
napełniago[słuchacza]l–najprzyjemniejszazpółsamogłosek,razir,która
manajwiększyładunekenergiiwśródtegorodzajugłosek,natomiastjakieś
pośredniewrażeniewywierająnańm,n,którychbrzmienieprzypominagłos
rogów.Nieprzyjemneiwstrętnejests,astosowaneprzesadniebudziobrzy-
dzenie.Zdajesiębowiem,żezbliżasięraczejdogłosunierozumnychzwie-
rzątniżdomowyrozumnychistot”(Dionizjusz2006:210).
Wpóźniejszychwiekachproblemsymbolikidźwiękowejwracałuwie-
luautorów(zob.Genette1976,obszernąrecenzjętejksiążkidajeMitosek
1997:283–291),alebudziłnietylkozaciekawienie,leczipodejrzliwość.
Własnościsemantyczneprzypisywanobowiemdźwiękommowynapodsta-
wienielicznychprzykładówdobieranychadhoc,cowpołączeniuzniejasną
naturąsamegozjawiskasprawiałowrażeniekuglarstwa,anienauki.Ma-
gnus(2001:26)wspomina,żejeszczeniedawnowieluczłonkówLinguistic
IconismAssociation,powstałegow1998,chciałoukryćswojeczłonkostwo
zobawy,żemożetozaszkodzićichkarierzeakademickiej.
Przezcałewiekiuczonymbrakowałowiarygodnychdanychempirycz-
nych,atakżemetodologii,abyuzasadnićprzekonanieoistnieniukorelacji
międzystrukturądźwiękowąsłówaichznaczeniem.Sytuacjętrafniescha-
rakteryzowałHumboldt(2001/1836:117–118):„Wydajesiępewne,żeist-
niejezwiązekmiędzybrzmieniemajegoznaczeniem;jakośćjednaktego
