Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Bańko,Współczesnypolskionomatopeikon.Ikonicznośćwjęzyku,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15457-8,©byWNPWN2008
Badanianadsymbolikądźwiękową
23
wyrazówaichznaczeniem.Takicharaktermanp.większośćeksperymen-
tówprzeprowadzonychprzezMagnus(2001).Wjednymznichautorkapo-
dzieliłaangielskiesłowajednosylabowena24klasyodpowiadającezawar-
tymwnichfonemomspółgłoskowym,abyprzekonaćsię,czywyrazyza-
kwalifikowanedojednejklasymożnapodzielićnaniewielkąliczbępodklas
zewzględunaichwspólnecechysemantyczne.Okazałosię,żespośródpra-
wie3500zbadanychsłówtylko3%niedałosięłatwozakwalifikowaćdo
żadnejpodklasysemantycznej,awszystkiete„trudne”słowa,wyłamujące
sięzkorelacjidźwiękuiznaczenia,torzeczownikikonkretne(Magnus
2001:46).
Przyokazjizauważmyodrazu,żekorelacjadźwiękówiznaczeńjest
niejednoznaczna.Jeślikilkudziesięciufonemomjęzykaodpowiadaowiele
większaliczbaklassemantycznych,tojasnejest,żekorelacjatakaniemo-
żemiećformy„jedendojednego”,atylko„jedendowielu”.Wliteraturze
przedmiotumówisięwzwiązkuztym,żeposzczególnymfonemomicią-
gomfonemówodpowiadającałezbitki(clusters)cechsemantycznych,np.
angielskie/gl/napoczątkusłowakojarzysięzeświatłem(gleam,glimmer,
glint,glisten,glitter,glow),krótkimspojrzeniem(glance,glimpse)orazlśniącą
powierzchnią(glacé,glacier,glass,glaze,gloss),zob.Magnus(2001:9).Nie-
dostrzeganie,żeniejednoznacznośćsymbolikidźwiękowejjeststanemnor-
malnym,prowadzidowysuwaniaprzeciwkoniejnieuzasadnionychzarzu-
tów.Mówisięnaprzykład,żegdybybudowafonologicznabyłazwiązanaze
znaczeniemwyrazów,towykluczonabyłabyhomonimia,tesamepojęcia
miałybyidentycznenazwywróżnychjęzykach,awkonsekwencjiniebyło-
byróżnychjęzyków,lecztylkojeden.SłuszniejednakzauważaVoronin
(1982:183–184),żetegorodzajuargumentacjajestopartanamilczącym
założeniu,iżzwiązekmiędzybudowąfonologicznąsłówaichznaczeniem
jesttypu„jedendojednego”.Jakwidać,związektenniejestwzajemniejed-
noznaczny,aleniewynikastąd,żeniemagowogóle.
Licznebadania,obszernieomówioneprzezAllota(1995),dotyczyły
jednocześniedwóchlubwiększejliczbyjęzyków.Respondentówproszono
zazwyczaj,abyodgadywali,któryzczłonówparyantonimicznej,zbudowa-
nejzwyrazównieznanegoimjęzyka,odpowiadaktóremuzczłonówinnej
paryantonimów,należącychdoichjęzykaojczystego.Zaobserwowano,że
trafnośćodpowiedzibyławiększa,niżmożnabyoczekiwać,gdybywybo-
remrządziłjedynieprzypadek.
Innepracedotyczącejednocześniewielujęzykówczerpałymateriałze
słownikówlubpodręcznikówgramatyki.NaprzykładUltan(1978)pozba-
daniuwtensposób136językówzróżnychczęściświatadoszedłdownio-
sku,żesamogłoskirdzenneszereguprzedniegosąpodstawowymwykład-
