Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Bańko,Współczesnypolskionomatopeikon.Ikonicznośćwjęzyku,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15457-8,©byWNPWN2008
Badanianadsymbolikądźwiękową
25
lab.comorazwitrynęfirmyLexiconBrandingpodadresemwww.lexicon-brand-
ing.com).Ozastosowaniusymbolikidźwiękowejwtworzeniunazwtowaro-
wychtraktujeartykułKlinka(2000).
Symbolicznewartościdźwiękówmowymożnateżbadaćwizolacji.Fó-
nagy(1963)referujewynikitestów,wktórychuczestnikówproszonoood-
powiedzinapytaniawrodzaju:którydźwiękjestmniejszy,/i/czy/u/?
Okazałosię,żeniezależnieodwiekubadanychwynikibyłyzbieżne:dlazde-
cydowanejwiększościrespondentów/i/byłomniejsze,cieńsze,ostrzejsze,
twardsze,jaśniejsze,szybsze,weselsze,przyjemniejsze,piękniejsze,słod-
sze,/u/zaśmiałocechyprzeciwne.Zgodneskojarzeniatowarzyszyłyteż
fonemomspółgłoskowym:/r/okazałosięmęskie,/l/miękkie,/m/i/l/
słodkieitd.Ponieważpodobnewynikiuzyskanowinnymteście,zudziałem
dziecigłuchychodurodzenia,Fónagywyciągnąłwniosek,żesymbolika
dźwiękowamapodstawyraczejartykulacyjneniżakustyczne.Naprzykład
/i/odczuwamyjakomałe,ponieważwymawiamyjezjęzykiemwysuniętym
kuprzodowiikugórze,copozostawiamałowolnegomiejscanadnimwja-
mieustnej.Podobnie/l/i/m/sąsłodkie,ponieważmajązwiązekzessa-
niem:wwypadku/m/chodzioczywiścieopodobnyukładipracęwarg,
wwypadku/l/oruchyartykulacyjnejęzykapodobnejakprzyssaniu.Krót-
kiopistychbadańmożnaznaleźćtakżewpolskimprzekładzie(Fónagy
1972:222–224).
Ciekawe,żetesamecechyartykulacyjnemogąbyćpodstawąocenprze-
ciwstawnych.Diffloth(1994)zaobserwował,żewjęzykubahnar,używanym
wWietnamie,symbolikadźwiękowajestodwrotnaniżwjęzykachEuropy:
samogłoskiwysokiekojarząsiętuzdużymirozmiaramiprzedmiotu,asa-
mogłoskiniskie–zmałymi.Przyczyną–jaksądzi–jestto,żewtrakciear-
tykulacjigłosekwysokichjęzykzajmujewięcejmiejscawjamieustnejniż
przyartykulacjigłosekniskich.Oilewięcdlaużytkownikówjednychjęzy-
ków/i/jestmałe,gdyżpozostawiamałomiejscamiędzysobąapodniebie-
niem,todlamówiącychinnymijęzykami/i/jestduże,gdyżzajmujewjamie
ustnejznacznąprzestrzeń.Difflothkonkluduje,żesymbolikadźwiękowa
możebyćumotywowanazarównofizjologicznie,jakikulturowo.
Czystoartykulacyjnaaniakustycznainterpretacjasymbolikidźwięko-
wejoczywiścieniewystarczy,potrzebnejestjeszczezałożenie,żegdzieś
wukładzienerwowymspotykająsiębodźcepochodząceodróżnychzmy-
słów:słuchu,wzroku,smaku,powonieniaitd.Wtymsamymroku,wktó-
rymSapiropublikowałartykułosłowachtypumalimil,Köhler(1929)–
psycholog,anielingwista–opisałpodobnyeksperyment,któregouczest-
nicymielizazadanieprzyporządkowaćfikcyjnesłowataketeimalumado
dwóchfigurgeometrycznych,owalnejiwielokątnej.Ogromnawiększość
