Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Bańko,Współczesnypolskionomatopeikon.Ikonicznośćwjęzyku,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15457-8,©byWNPWN2008
12
Rozdział1.Onomatopejewśródpojęćpokrewnych
wem,ograniczonymdoliczbypojedynczej,określanybywateżprocestwo-
rzeniaiużywaniawymienionychnazw,niepowiniendziwić,polisemiaty-
puproces–produktdotyczybowiemwieluwyrazów,por.rzeczownikiwy-
rób,wytop,zasiew.Spośródwyrazówgreckichpodobnychdoonomatopeinie-
któreuzyskaływjęzykupolskimznaczenieczynnościowe,np.melopeja,inne
rezultatywne,np.epopeja.
Niewiadomo,jakrozumiałonomatopejęLinde,gdyżnieprzytoczyłdefi-
nicjianiprzykładówużycia,lecztylkoodpowiednikinnojęzyczny.Wpóź-
niejszychsłownikachpolszczyznyznajdujemyalboobaznaczeniaonomato-
pei,albotylkojedno,przyczymzdarzasię,żedefinicjanieobejmujewszyst-
kiego,cojestwidocznewcytatach(por.SJPDor.niżej).Otoważniejsze
przykłady:
naśladowaniedźwięku,wyraznaśladującydźwięk(SWil.)
figuraretoryczna,polegającananaśladowaniudźwiękównatury,dźwiękonaśladownictwo:
WierszBohdanaZaleskiego„Współcezesłowikiem”jestdoskonałymprzykła-
demonomatopei(SWar.)
«wyrazlubzespółwyrazównaśladującyswymbrzmieniembrzmienienazywane-
gozjawiska»:Futuryzmanarchizujecałkowicieformęilogikę(...)lubujesię
wsłowachnieartykułowanychczyonomatopejach.FIKDwadz.51.Najznamie-
nitszącechąformypoezjipierwotnejjestharmonianaśladowcza,czylionomato-
peja.ŻER.Snob.81(SJPDor.)
wyrazlubzespółwyrazównaśladującychswymbrzmieniemdźwiękinaturalne;
odtwarzanieśrodkamijęzykowymidźwiękównaturalnych(SJPSzym.)
wyrazpowstałyprzeznaśladowaniedźwiękównaturalnych,np.bzz,chlup,miau
itp.;takżeodtwarzanieśrodkamijęzykowymidźwiękównaturalnych(SWJP)
wyrazlubzespółwyrazównaśladującychswymbrzmieniemdźwiękinaturalne,
np.„ćwirćwir!”jakonaśladowanieśpiewówptaków(ISJP)
a)«wyrazlubzespółwyrazównaśladującychswymbrzmieniemdźwiękinatural-
ne,np.kapkap,hauhau;dźwiękonaśladowczość,dźwiękonaśladownictwo[!]»
b)«odtwarzanieśrodkamijęzykowymidźwiękównaturalnych;dźwiękonaśla-
dowczość,dźwiękonaśladownictwo»(USJP)
wyrazlubzespółwyrazównaśladującychbrzmienienazywanegozjawiska;od-
twarzaniezapomocądźwiękówmowypozajęzykowychzjawiskakustycznych
(PSWP)
WcytaciezUSJP
,wznaczeniupierwszymzaznaczyliśmyprzytoczonątu
omyłkowoczęśćdefinicji,należącądoznaczeniadrugiego.
Kwerendawpolskichsłownikachterminologicznychiwspółczesnych
polskichencyklopediachogólnychujawniazaskakującelukiiniekonse-
kwencje.WEncyklopediijęzykoznawstwaogólnego(EJO)wyrażeniehasłowe
