Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Genezaprawawłasności.Czasystarożytne
2.Treśćprawawłasności
ObywatelstarożytnegoRzymumówił:remmeamessealbomeumesse
aio19.Cotojednaktaknaprawdęoznaczało?Zasygnalizowałemjuż
wcześniej,czymwówczesnymrozumieniubyłojegoprawowłasności
orazjakiedawałomutomożliwościwzględemrzeczy.Wtymmiejscu
należałobytosprecyzować,takabymiećsiędoczegopóźniejodnieść.
Wpierwszejkolejnościmiarodajnabędzieliczbaaktówprawnych,które
wtamtymokresieodnosiłysiędoprawawłasnościiwpływałynamoż-
liwościwłaściciela.
Oilemożnabyłołatwostwierdzić,żepodkoniecrepublikiustabili-
zowałysięwRzymiedwienazwytechnicznewłasności,którymibyłydo-
minium(zawierającaelementwładztwa)alboproprietas(wskazującana
elementnależeniadopodmiotu),właścicielazaśnazywanodominusem
alboproprietariusem20,otylenieodnalezionoźródeł,wktórychznala-
złabysiędefinicjaprawawłasności21.JakpodkreślaK.Kolańczyk,niejest
tojednakbrakprzypadkowy.Gdybytakadefinicjaistniała,zcałąpew-
nościązostałabyprzytoczonawzbiorachjustyniańskich
22.
WswoimpodręcznikuW.Rozwadowskizawarłstwierdzenie,zktó-
regowynika,żemimobrakudefinicjinwedługwzoruArystotelesowego”
19Cowtłumaczeniuznaczyntwierdzę,że(danyprzedmiot)jestmój”
.
20Niekiedyzaś,dlazupełnejwyrazistości,nosiłonmianodominusproprietatis.
21Licznepróbydefiniowaniaprawawłasnościwoparciuoźródłarzymskiedatują
sięzczasówpóźniejszych,począwszyodglosatorów,czyliuczonychzwiązanych
zuniwersytetemwBolonii,komentującychwXIIiXIIIw.CorpusIurisCivilis.
22Należyjednakzauważyć,żedoDigestówjustyniańskichprzejętezostało,jakwia-
domo,zaledwie5%ztego,costanowiłomateriałkomisjikodyfikacyjnejprzy
układaniutejczęścikompilacji.Czywodrzuconych95%niebyłopróbdefinio-
waniapojęciadominiumlubproprietas,tegoniestetyniewiadomo.Wkażdym
bądźraziedefinicjatakasięniezachowała.Możnabyprzyjąćtezę,żezuwagi
naspołeczno-gospodarczeznaczenieprawawłasności,wpływtegoprawana
ustrójRzymu,gdybydefinicjatakabyła,napewnozostałabyzapisana.Jedno-
cześniejednakniemożnapominąćfaktu,żewkodyfikacjijustyniańskiejprawo
własnościzostałopoddanetakiejkodyfikacjiocharakterzenowatorskim,żeja-
kiekolwiekwłaściweprawuklasycznemuteoretycznesformułowaniaodnoszące
siędowłasnościmogłysięokazaćzupełnienieprzydatnedlategosamegoprawa
wczasachjustyniańskich.Zob.K.Kolańczyk,op.cit.,s.290;por.W.Rozwadow-
ski,op.cit.,s.123.
22
