Wspólnota i stowarzyszenie

Ferdinand Tönnies

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-01-15398-4

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2008

Liczba stron:

375

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Tönnies, Ferdinand. Wspólnota i stowarzyszenie. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, 375 s. ISBN 978-83-01-15398-4

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Tönnies, F.

T1 Wspólnota i stowarzyszenie

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2008

SN 978-83-01-15398-4

Bibliografia BibTex:

@Book{ 611, author = "Tönnies, Ferdinand", editor = "", title = "Wspólnota i stowarzyszenie", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2008", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-15398-4" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Tönnies, Ferdinand

ED -

TI - Wspólnota i stowarzyszenie

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2008

SN - 978-83-01-15398-4

ER -

Netografia (standard APA):

Tönnies, Ferdinand. Wspólnota i stowarzyszenie [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008 [dostęp: 03 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/wspolnota-i-stowarzyszenie-ferdinand-tonnies-611.

socjologia, społeczeństwo

Znana i szeroko cytowana praca wybitnego klasyka niemieckiej socjologii, założyciela Niemieckiego Towarzystwa Socjologicznego, zajmuje nadal – po 120 latach – ważne miejsce w literaturze socjologicznej, a tytułowy podział na wspólnotę ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-15398-4

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2008

Liczba stron:

375

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp do wydania polskiego (Jerzy Szacki)10
Postscriptum 200850
Przedmowa52
K s i ę g a p i e r w s z a. OGÓLNY CHARAKTER PRZECIWIEŃSTWA67
Przedmiot67
I. Teoria wspólnoty73
§ 1. Zalążkowe postacie wspólnoty73
§ 2. Ich jednolitość i doskonałość76
§ 3. Wzajemność korzyści i świadczeń77
§ 4. Przewaga i kompensacja78
§ 5. Godność: wieku, siły, mądrości. Tkliwość i cześć79
§ 6. Wspólnota: krwi, terytorium, ducha. Pokrewieństwo, sąsiedztwo, przyjaźń80
§ 7. Autorytet: ojca, księcia, mistrza. Funkcje: sędziego, wodza, kapłana83
§ 8. Godność i służba jako wyraz wspólnoty. Granice nierówności86
§ 9. Porozumienie jako wola wspólnoty. Prawo naturalne jako kwintesencja obowiązków i uprawnień. Język. Język macierzysty. Zgodność albo duch rodzinny87
§ 10. Dzielenie się i powstawanie nowych jedności naturalnych. Naród - plemię - klan. Kraj - prowincja - wieś. Miasto - gildia - gmina90
§ 11. Wzajemna przynależność i wzajemne korzyści. Posiadanie i korzystanie ze wspólnych dóbr. Pole i dom92
§ 12. Ogólna tendencja wspólnoty. Schemat rozwoju. Głowa i członki. Dom jako jednostka elementarna94
§ 13. Życie domowe - trzy warstwy - służba w życiu domowym96
§ 14. Gospodarstwo domowe - ognisko i stół - wymiana jako element obcy97
§ 15. Dom wolno stojący - zagroda chłopska - dom miejski. Uzupełnianie się miasta i wsi- forma wymiany99
§ 16. Analogie: własności101
§ 17. Gmina wiejska i grunty gminne. Gmina jako gospodarstwo - jej samowystarczalność. Świadectwo Maine´a i Gierkego. Ustrój ekonomiczny, czyli komunistyczny104
§ 18. Miasto jako organiczna wspólnota. Rzemiosło jako sztuka. Sztuka a religia. Rozwój religii. Funkcje religii i sztuki w mieście. Miasto i handel - poglądy Schmollera108
II. Teoria stowarzyszenia113
§ 19. Definicja. Negatywne podłoże. Wymiana. Wspólne dobra - wspólna wola. Równorzędność wartości - wyrok obiektywny113
§ 20. Wartość jako jakość obiektywna, uznawana przez stowarzyszenie; wyrażalna tylko w ilości niezbędnej pracy - w jednakowym przeciętnym czasie pracy. Znaczenie empiryczne116
§ 21. Towar jako wartość i wartość jako towar. Pojęcie pieniądza - wymiana w praktyce - pieniądz papierowy. Stowarzyszenie a nauka119
§ 22. Kontrakt - ofiarowanie czystej woli - przyzwolenie - dług i roszczenie - własność wspólna i dzielona121
§ 23. Kredyt jako namiastka pieniądza. Pieniądz prywatny. Sprzedaż pieniędzy w zamian za kredyt. Obligacja jako towar absolutny. Paradoks stowarzyszenia123
§ 24.Wymiana czynności zamiast przedmiotów - przyrzekanie czynności - prawo do ich wymuszania. Związek - jako szczególny podmiot porządku prawnego. Naturalna treść porządku prawnego - możliwe zmiany. Prawo naturalne jako zasada konwencji. Różnica między konwencją a tradycją126
§ 25. Społeczeństwo burżuazyjne - każdy jest kupcem - urzeczywistnianie się stowarzyszenia - utajona wojna - powszechna konkurencja - konwencjonalne życie towarzyskie. Stowarzyszenie w aspekcie moralnym128
§ 26. Rozwój stowarzyszenia - zjednoczenie kupców w obrębie narodu - oraz międzynarodowe - rynek światowy - przynależność do klasy kupieckiej - kapitał - sprzedawcy własnej pracy jako kupcy - różnica - wzajemne redukowanie się dążeń kupieckich131
§ 27. Różnica między sztuką a handlem. Usytuowanie kupca poza wspólnotą - tak samo wierzyciela. Motywy. Kredyt jako przedsięwzięcie pomocnicze dla handlu. Możliwość organicznego ujęcia stanu kupieckiego134
§ 28. Sprzeczność. Dążenie do uzyskania nadwyżki - w nieskończoność. Nieadekwatność ujmowania w kategoriach wspólnoty. Kupcy i kapitaliści jako władcy stowarzyszenia - niewolnictwo - niewolnicy jako podmioty stowarzyszenia137
§ 29. Siła robocza. Zbywanie jej za pieniądze. Nabywanie i odsprzedaż siły roboczej140
§ 30. Lichwa i landlordyzm a handel - możliwość wyzysku siły roboczej. Kupiec i rzemieślnik - zaliczka na materiał, narzędzia itp142
§ 31. Zasada przekształcania się warsztatu w przedsiębiorstwo handlowe - podporządkowywanie sobie rzemiosła przez handel. Doskonalenie metody - skupianie w dużych zakładach. Postęp techniki - maszyny. Trzy fazy rozwoju przemysłu - ich odpowiedniki w gospodarce rolnej - uprzemysławianie się rolnictwa145
§ 32. Metamorfoza kupca - i mistrza. Zarządzanie - dające się wyodrębnić. Przedsiębiorca - gra - ryzyko - stan przejściowy. Produkcja kapitalistyczna jako przeciwieństwo handlu148
§ 33. Omówienie tego przeciwieństwa. Towary gotowe - towary wytwarzane. Praca i zlecenie pracy. Dowolne rozmiary produkcji150
§ 34. Zysk w handlu i zysk w produkcji. Różnica między wartością siły roboczej a wartością pracy152
§ 35. Wartość i cena siły roboczej. Zakup towarów przez chcących je użytkować jako okoliczność korzystna dla sprzedającego153
§ 36. Zakup towaru przez chcącego go odsprzedać jako okoliczność niekorzystna dla sprzedającego. Prawdopodobna cena siły roboczej i jej granice. Problematyczność jej wartości155
§ 37. Społecznie niezbędny czas pracy. Walka o ceny toczy się między monopolistami. Pojęciowe znaczenie prawa wartości - jego redukowalność do reguł kalkulacji157
§ 38. Usługi na rynku towarów. Rynek pracy. Ponieważ praca kryje się za rzeczą, więc kapitalistyczny podmiot wydaje się wytwórcą, rzeczywistą jednak przyczyną dzieła, a więc źródłem wartości, jest praca160
§ 39. Rynek detaliczny. Przeciwne kierunki ruchu. Pozostałe usługi. Kapitalistyczny charakter usług162
§ 40. Klasa kapitalistów i klasa robotników - elementy konstytutywne stowarzyszenia. Względność ogólnej konstrukcji pojęcia stowarzyszenia164
K s i ę g a d r u g a. WOLA NATURALNA I WOLA ARBITRALNA166
I. Formy ludzkiej woli166
§ 1. Charakterystyka pojęcia166
§ 2. Wola naturalna obejmuje myślenie, wola arbitralna jest tworem myślenia166
§ 3. Stosunek między wolą naturalną a działaniem - stosunek między wolą arbitralną a działaniem167
§ 4. Wola naturalna a życie organiczne - ich rozwój168
§ 5. Życie wegetatywne i życie animalne. Wola wegetatywna i animalna - wola mentalna171
§ 6. Pierwsza forma woli naturalnej: upodobanie. Rozwój i wzrost jako czynniki wyjaśniające. Narządy zmysłów173
§ 7. Druga forma woli naturalnej: przyzwyczajenie. Doświadczenie i ćwiczenie. Różnica między rozwojem a ćwiczeniem. Przyzwyczajenie jako substancjalny pierwiastek umysłu zwierząt i ludzi. Przyzwyczajenie i rozsądek176
§ 8. Trzecia forma woli naturalnej: pamięć. Ogólne znaczenie pamięci. Nowsze poglądy psychologów. Wyuczona kombinacja. Mowa. Fantazja. Pamięć i rozum. Uwaga o Spinozie179
§ 9. Dalsze definicje183
A. Wywiedzenie świadomych czynności ludzkich z uczuć - uwarunkowania i rodzaje183
E. Jakość woli - dobra wola. Cnoty: energia, męstwo, pilność. Odmienność dobroci w sensie moralnym. Ludzka szczerość, dobroć, wierność. Możliwe znaczenie moralne cnót moralnie obojętnych183
B. Zadatki i okoliczności - zadatki i ćwiczenia - uczenie się185
C. Natura człowieka - druga natura - trzecia natura - afirmacja i negacja - treść natury indywidualnej - jej przejawy186
D. Istota człowieka jako namiętność - jako dzielność - jako geniusz. Wola naturalna jako pierwiastek wrodzony - namiętność jako skłonność - dzielność jako usposobienie - geniusz jako sumienie187
§ 10. Rozważania o woli arbitralnej. Jedność, o której stanowi cel. Panowanie myślenia. Wolność myślenia. Przyczynowość myślenia191
§ 11. Postacie woli arbitralnej. W odniesieniu do wyboru - namysł. W odniesieniu do określonego pojedynczego działania - postanowienie. W odniesieniu do samego myślenia - pojęcie193
§ 12. Ogół form woli arbitralnej - aparat. Dążność jako ogólny przejaw woli arbitralnej. Wyrachowanie jako szczególny przejaw woli arbitralnej. Uświadomienie jako najwyższy albo duchowy przejaw woli arbitralnej196
§ 13. Cel najwyższy jako coś obcego. Dążenie do szczęścia199
§ 14. Odmienne dążenia do szczęścia - szczęście pospolite i szczęście wyższe. Dążenie do zdobycia środków - władzy - pieniędzy. Rodzaje dążności rzeczywistych - egoizm - próżność - pojęcie żądzy korzyści. Motywy stowarzyszania się. Żądza pieniędzy - żądza zysku - pojęcie żądzy posiadania. Ambicja - żądza wiedzy - pojęcie żądzy panowania201
§ 15. Pragnienia formułowane w myślach - ich następstwa - woli nie można uznać za dobrą - uznanie dla inteligencji - spryt - oświecenie - konsekwencja woli arbitralnej204
§ 16. Ocena z perspektywy woli naturalnej - fałszywa ocena egoizmu - obojętność egoistów - czynienie zła a własne usposobienie i sumienie206
§ 17. Głowa i serce - uczucia i rozsądek-natura myślenia - pamięć i przychylność209
§ 18. Kojarzenie idei. Własne sprawy. Poczucie obowiązku - dzieło - myślenie i wola - myślenie odrywa się od działania - cel i środek - środek najlepszy211
II. Objaśnienie przeciwieństwa214
§ 19. Przyrównanie postaci woli naturalnej do organów naturalnych - postaci woli arbitralnej do przyrządów sztucznych214
§ 20. Wolność i możliwość realna jako materia woli naturalnej - wolność i możliwość idealna jako tworzywo woli arbitralnej216
§ 21. Bliższe przyjrzenie się wolności woli arbitralnej. Zużywanie środków gwoli przyszłej przyjemności. Działanie jako kupno. Wola jako negacja. Przeciwstawność elementów przyjemności i przykrości217
§ 22. Bliższe przyjrzenie się wolności woli naturalnej. Możność implikuje mus i działanie. Stosunek między dziełem a pracą - przystosowanie. Psychologicznie rzeczywiste organy formowane przez siłę miłości - trwała własność218
§ 23. Stosunek całości organicznej do jej części - przyjemność i przykrość - consensus. Porównanie z wolą arbitralną221
§ 24. Formy woli arbitralnej a pojedynczy człowiek - jego dialektyczne przeciwieństwo. Zachowanie ludzi względem siebie odpowiadające formom woli naturalnej223
§ 25. Doświadczenie odbiega od schematów - dyspozycje: temperament, charakter, sposób myślenia. Antagonizm między wolą arbitralną a wolą naturalną. Naturalny i sztuczny pierwiastek charakteru224
§ 26. Pobudzanie uczuć przez wolę naturalną i wolę arbitralną. Opozycje: płynny - suchy, miękki - twardy, ciepły - zimny. Zorganizowana materia i martwe tworzywo. Konkretne i pierwotne - abstrakcyjne i sztuczne elementy indywidualności227
§ 27. Życie jako powołanie - życie jako interes. Metoda. Teoria. Właściwy cel - właściwy osąd - właściwe działanie228
§ 28. Znaczenie wiedzy. Chcenie jako operacja. Uwarunkowanie myślenia. Myślenie naukowe i kalkulacja. Logika231
§ 29. Myślenie jako praca mechaniczna. Myślenie jako aktywność organiczna i artystyczna. Nauczanie i uczenie się233
§ 30. Kunszt wytwarzania przyrządów. Działanie narzędzi i metod. Rola pracy234
§ 31. Wola naturalna jako duch artystyczny - moc twórcza fantazji. Wola naturalna jako źródło woli arbitralnej - pojęcie - przekazywanie pojęć. Rola nauczyciela i doradcy. Inna, gdy chodzi o wykształcenie kunsztu235
§ 32. Formy woli naturalnej jako motywy - normy. Formy woli arbitralnej jako motywy i normy. Wolność aktu woli rządzonego wolą naturalną i rządzonego wolą arbitralną237
III. Znaczenie empiryczne240
§ 33. Psychologiczne różnice między płciami. Czujna uwaga myśliwego i rabusia. Dalekowzroczność i trafność sądu przywódcy. Postępowanie naukowe przy wszystkich działaniach i umiejętnościach praktycznych240
§ 34. Twórcza siła intelektu kobiety. Bierna apercepcja - spontaniczność - smak - geniusz budowy. Natury kobiece. Artysta i człowiek sztuczny. Antynomie temperamentu, charakteru, sposobu myślenia244
§ 35. Młodość i starość. Niewinność dzieci. Przejście od sumienia do czystej rozumności. Rosnąca i słabnąca namiętność. Doświadczenie jako bogactwo - skupienie się na prostych celach247
§ 36. Przeciwieństwo w dziedzinie życia mentalnego - lud i ludzie wykształceni - sumienie u ludu - sumienie zniszczone przez myślenie - uświadomienie250
§ 37. Sumienie jako wstyd - odniesienie do wspólnoty - cześć - idea moralności. Życie w stowarzyszeniu i pozór252
§ 38. Rynek i salon. Wstyd jako głupota. Sumienie a religia - temat dziejów. Uwarunkowanie tych opozycji255
§ 39. Wola naturalna a wspólnota. Wola arbitralna a stowarzyszenie. Kobiety a życie we wspólnocie - gospodarstwo domowe - rolnictwo - sztuka257
§ 40. Prace męskie i handel. Handel a kłamstwo. Kłamstwo jako podstawa stowarzyszenia. Kobieta a praca fabryczna. Kobieta a nauka260
§ 41. Analogiczne przeciwieństwa. Dzieciństwo i wspólnota. Praca dzieci. Zdobywanie wiedzy. Wiek dojrzały i stowarzyszenie263
§ 42. Lud i wspólnota. Wykształcenie a handel - zagłada ludu - proletariat a uświadomienie - koniec stowarzyszenia265
K s i ę g a t r z e c i a. PRZESŁANKI PRAWA NATURALNEGO270
I. Definicje i tezy270
§ 1. Jaźń jako jedność organiczna. Organizm jako zespół organizmów elementarnych - cel - zdolność do życia. Całość i części. Ludzkość jako konkretna ogólność - człony - typy - zgromadzenie naturalne270
§ 2. Osoba jako jedność mechaniczna - fikcja - stosunek między wielością a jednością jak między rzeczami a ich pojęciami. Osoba jako człowiek pojedynczy lub jako wielu ludzi. Zdolność pojedynczego człowieka do decyzji - zdolność wielu ludzi do decyzji. Zgromadzenie. Równość osób naturalnych274
§ 3. Zgromadzenie reprezentujące samo siebie - osoba sztuczna. Uznanie. Personifikacja teoretyczna. Reprezentacja - konstytuowanie osób sztucznych - zaistnienie zjednoczonych środków. Pojęcie osoby jako fikcyjny podmiot woli arbitralnej277
§ 4. Wspólnota jako jaźń. Stowarzyszenie jako osoba. Prawo i system prawny - prawo rodzinne i prawo obligacyjne - prawo własności jako sfera pośrednia279
§ 5. Sfera woli naturalnej. Sfera woli arbitralnej. Definicja własności - własność organiczna i mechaniczna - posiadanie i rozporządzanie - własność wewnętrzna i zewnętrzna. Jedność i wielość281
§ 6. Stosunek do ciała i życia - do możliwych działań innego człowieka. Posiadanie zwierząt - ziemi - rzeczy przez siebie wytworzonych - uwewnętrznienie - zbycie. Towar. Pieniądz. Obligacja283
§ 7. Grupy i przeciwieństwa. Status i kontrakt. Stanowisko sir H. Maine´a 246. § 8. Panowanie i własność - we wspólnocie - w stowarzyszeniu. Cudza siła robocza jako własność - ludzie jako towar. Pozycja panującego - dwojaki charakter panowania289
§ 9. Pojęcie i określenie wynagrodzenia. Zasługa i jej następstwa. Akty niejednoczesne i jednoczesne - sprawiedliwość dystrybutywna i sprawiedliwość komutatywna292
§ 10. Przejście od stosunku służebnego do stosunku czysto umownego. Zdolności ogólnoludzkie. Ogólność idei i ogólność pojęcia. Praca staje się abstrakcyjna i prosta - jej cena. Robotnicy najemni i chlebodawcy295
§ 11. Wynagrodzenie a danina. Przyzwyczajenie i obowiązek. Prośba i łaska. Wdzięczność. Zniesienie danin - zniesienie wynagrodzenia - przeciwstawianie się stanów wyższych. Jałmużna i napiwek. Podarunek a skłonność. Zachowywanie pozorów. Podarunek pieniężny. Podatek jako pojęcie z dziedziny stowarzyszenia297
§ 12. Równoległość życia i prawa - materia i forma. Związek ciał. Wymiana rzeczy. Kontrakt szczegółowy i kontrakt ogólny. Osoby prawne. Związek i przymierze301
§ 13. Rosnąca rola kontraktu. Przystosowywanie się statusu. Typy związków i przymierzy we wspólnocie - małżeństwo. Stosunki, które mogą zmienić się w kontrakty. Kontrakty handlowe - zaufanie - zastępowane przez kalkulację. Kontrakt o pracę - jako dźwignia możliwej nowej organizacji współżycia303
§ 14. Związki w stowarzyszeniu - cele - rozporządzanie środkami - określony cel i określony środek. Towarzystwa rozporządzające majątkiem. Różnica między jednostką a związkiem jako osobą samodzielną. Towarzystwo akcyjne. Wkład pracy zamiast wkładu kapitału306
II. Pierwiastek naturalny w prawie312
§ 15. Problem starożytnej filozofii prawa - rozwiązania. Dwa znaczenia pierwiastka naturalnego312
§ 16. Ewolucja kultury starożytnej - prawo powszechne. Ogólność i pierwotność. Fikcja i abstrakcja wywiedzione z doświadczenia314
§ 17. Powszechna wolność działania. Wyróżnienie prawa powszechnego i prawa naturalnego. Postęp od tego, co ogólne, do tego, co szczególne. Wnioski316
§ 18. Powszechność małżeństwa jako przykład. Dwojakie znaczenie powszechności. Prawo sumienia. Prawo objawione. Prawo cywilne urasta do prawa światowego. Porządek przypadkowy i porządek konieczny. Człowiek-abstrakcja318
§ 19. Porządek stowarzyszenia. Prawo handlowe. Wykształcenie się tego prawa i upadek życia w cesarstwie rzymskim320
§ 20. Kultura chrześcijańska i przyjęcie prawa rzymskiego świata. Dziedziny oddziaływania prawa rzymskiego - rozbicie wspólnot - rodzina i małżeństwo. Prawo naturalne nowożytnych czasów - w prawie publicznym i ustawodawstwie322
III. Formy woli połączonej - społeczność i państwo325
§ 21. Upodobanie i porozumienie. Skłonność i zgodność. Przyzwyczajenie i zwyczaj. Usposobienie i obyczaje. Sens i treść zwyczajów325
§ 22. Obyczaje. Ojczyzna. Więź z zamieszkaną, uprawianą, posiadaną ziemią. Pamięć przodków. Związek małżeński a obyczaje327
§ 23. Obyczaje jako prawo zwyczajowe. wspólne329
§ 24. Odrębność. Zgodność jako prawo naturalne, obyczaje jako prawo pozytywne. Społeczność i jej rodzaje331
§ 25. Stosunek między społecznością a wspólnotą. Społeczność jako armia - zgromadzenie wojowników i przywódcy - godność książęca albo królewska334
§ 26. Armia a własność - kasta wojowników - szlachta. Szlachta a pospólstwo336
§ 27. Tendencje części składowych społeczności. Miasto jako urzeczywistnienie idei społeczności - polis. Majestat społeczności. Dwojakie znaczenie gminy ludowej337
§ 28. Zespół i zrzeszenie. Uzależnienie od społeczności. Kościół i duchowno-świeckie imperium powszechne. Zrzeszenie a środki przymusu. Regulamin339
§ 29. Państwo i jego cel. Nadrzędność prawa wobec stowarzyszenia i państwa. Państwo jako interpretator prawa i prawodawca. Władza ustawodawcza. Polityka. Państwo samo jest stowarzyszeniem. Prawo państwowe prawem najwyższym. Administracja. Socjalizm. Państwo światowe. Koniec istnienia państwa343
§ 30. Ostatnia postać wspólnej woli - wiara i religia - doktryna i opinia publiczna. Związek religii z życiem rodzinnym i obyczajami - ze społecznością. Przysięga. Małżeństwo i przysięga jako kamienie węgielne moralności347
§ 31. Opinia publiczna a nauka - ocena postępków i przekonań. Przekonania polityczne. Partia i rząd. Prasa - potęga prasy - ku republice światowej. Ogólna uwaga ograniczająca350
§ 1. Przeciwstawne określenia porządku współżycia, prawa i moralności354
T y t u ł e m u z u p e ł n i e n i a. WNIOSKI I PERSPEKTYWY354
§ 2. Substancja woli społecznej i wolność woli arbitralnej. Kultura ludowa i państwowość355
§ 3. Porządek a temperament. Prawo a charakter. Moralność a sposób myślenia. Przemiany357
§ 4. Stowarzyszenie i wielkie miasto - kraj - świat. Miasto handlowe. Stolica. Miasto światowe359
§ 5. Życie rodzinne - trwałość i upadek. Upadek obyczajów - przeciwdziałanie ze strony stowarzyszenia i państwa362
§ 6. Wpływ na masy. Stosunek do państwa i stowarzyszenia. Zagłada kultury i cywilizacji365
§ 7. Uwagi końcowe. Dwie epoki. Zestawienie form woli i form życia366
§ 8. Analogie indywidualnych procesów życiowych, życie wegetatywne i animalne. Stosunek życia mentalnego do wegetatywnego i animalnego368
§ 9. Komunizm. Indywidualizm. Socjalizm. Kultura starożytna i kultura współczesna. Zadania371
Indeks nazwisk373

F.Tönnies,Wspólnotaistowarzyszenie.Rozprawaokomunizmieisocjalizmiejakoempirycznychformachkultury,Warszawa2008

ISBN978-83-01-15398-4,©byWNPWN2008

PonadtogodnąuwagiosobliwościąmyśliTönniesabyłonie-

wątpliwieto,żeodkryciewspólnoty,anawetuznaniejejza

najbardziejpierwotnąformęstosunkówspołecznychniedo-

prowadziłowjegoprzypadkudounieważnienia,jakbodajzre-

gułysiętodziało30,samejkategoriiprawanaturalnego.Konteks-

temideiwspólnoty,zwłaszczawmyśliniemieckiej,byłynaogół

koncepcjehistorycystyczne,zrywająceprogramowozcałątrady-

cjąprawnonaturalną.

,,Wiemyjuż,jakmocnybyłzwiązekTön-

niesaztąobumierającąwXIXw.tradycją.Otóżwartoteraz

podkreślić,żeautorWspólnotyistowarzyszenianietylkoza-

chowałniektóreskładnikitradycyjnejdoktrynyprawnonatural-

nej,leczrównieżusiłowałtędoktrynęwzbogacić,zamykając

wjejramachswojąteorięWesenwilleiGemeinschaft.WEinfüh-

rungindieSoziologiepróbowałmianowicie,tymrazemjawnie

wbrewHobbesowi,choćwzgodziezjegosposobemmyślenia,

stworzyćkoncepcję,,wspólnotowegoprawanaturalnego’’,której

punktemwyjściabyłabyhipotezanaturalnegoaltruizmu,celem

zaśzbudowanieuniwersalnegosystemunormspołecznych31.

Próbatawydajesiębezowocna,jestwszakżecharakterystyczną

dlaTönniesa.Doktrynąprawnonaturalną,którejtwórcaprzyjął

dowiadomościhistoryzm,krytykęczłowiekajakohomorationa-

lis,rozwójhistoriografiiietnologii,doniosłośćstosunkówspołe-

cznych,któreniemająswegoźródławumowieitd.—otoczym

byłateoriaTönniesa.Oryginalna,możenawetdziwacznanatle

jegoczasów.Ztegoprzypuszczalniepowoduniemieckarecep-

cjaTönniesabyłastosunkowopowolnaibardzoselektywna.

Najczęściejprzyjmowanogotak,jakgdybyjedynąważnąsprawą

wjegoopusmagnumbył,nacechowanysympatią,opiswspólno-

tyjakoformyżyciaijakgdybyonsambyłkimśwrodzaju

politycznegoromantyka.

30Pomijamtu,podniesionąstosunkowoniedawno,sprawęzwiązku

niektórychmyślicielikonserwatywnych(np.EdmundaBurke’a)zestarszą

tradycjąmyśleniaprawnonaturalnego,tj.sięgającączasów,kiedynie

miałoonojeszczecharakteruindywidualistycznegoiskrajnieracjonalis-

tycznego(por.np.PeterJ.Stanlis,EdmundBurkeandtheNaturalLaw,

AnnArbor1958).Uwzględnienietejkomplikacjiwydajesięwtym

kontekścienajzupełniejzbędne.

31FerdinandTönnies,Einführung,ks.4,rozdz.3,§40–42.

XXXVIII

Brak wyników

Wspólnota i stowarzyszenie

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra