Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Przyglądającsięedukacjizperspektywypostępunaukowo-technologicznego,spo-
strzeżemy,żezdroworozsądkowerozumienieświatainaszegownimmiejscaniewiele
mawspólnegozobrazemświataodkrywanegoprzezwspółczesnąnaukę.Niewiele
wspólnegomatakżezeświatem,któryzaistniećmożewobszarachprzenikaniasię
biologiiimikroelektroniki.Sztucznainteligencja,nanotechnologia,robotyka,biotech-
nologie,rzeczywistośćwirtualnaitympodobnewynalazkiniosązesobąobietnice
odmianyludzkiegożycia(wtychczęściachświata,któremogąsobienatopozwolić)
śmielszej,niżta,którąmożemysobiedzisiajwyobrazić.
Możemyrównieżspoglądaćnaedukacjęokiemfilozofów„kondycjiponowocze-
snej”,którzyjużwlatach70.zauważyli,żespołeczeństwazachodniejEuropydo-
świadczająnagłejzmianysposobuprzeżywaniażyciaiuznalitozaprzejawogólniej-
szychprawidłowości.Ztejperspektywyszkołyjawiąsięjakoegzystującewświecie
zalewuinformacyjnego,eksterytorialnościwiedzy,jejkomodyfikacjinanieuregulowa-
nymrynku,załamaniasię„wielkichnarracji”,relatywizacjiprzekonańiwartości.Jest
toświatnieustannychzmian,różnorodności,mobilności.Niemawnimmiejscadla
wyobraźni,pozwalającejludziomsprawowaćkontrolęnadnaturą.Mitnieuniknionego
postępuodszedłjużwniepamięć.Zniknęłygranice,któreniegdyśwydawałysięnie-
wzruszone.Prawdastałasiępublicznąślizgawką.Nawetnauka,kiedyśposzukująca
pewności,dziśtropiparadoksy.Wtakimświecienieosiągasięefektywnejedukacji
dziękiopracowywaniuujednoliconychdladanegokrajuprogramówkształceniaczy
procedurzapewnianiajakościnauczania.
InnespojrzenienaedukacjęproponujenamfilozofkulturyJanGebser.Wpołowie
XXwiekuutrzymywałon,żekulturaeuropejskaznajdujesięwszczytowympunkcie
przemianyświadomościowejoznaczeniuporównywalnymzprzemianąświadomości
mitycznej,jakiejludzkośćdoświadczyłajakieśtrzytysiącelattemu.Wyłaniasięzniej
sposóbodbieraniaświatawsposóbaracjonalny,aperspektywiczny,wyzwolonyztra-
dycyjnychkategoriiczasu,przestrzeniijaźni.
Możliwejestrównieżprzyglądaniesięedukacjizinnych,bardziejwyspecjalizowa-
nychpespektyw.Feministyczny,postkolonialnyczyekologicznypunktwidzenia
mógłbyukazaćnamwieleinteresującychaspektówtejrzeczywistości.Jestjednakpe-
wiensposóbpercypowaniarzeczywistości,dośćzłożony,któryuwzględniawszystkie
wymienionetuperspektywyipunktywidzenia.Przywołałemoweróżnorodnestanowi-
skapoznawcze,abybyćwzgodziezestanowiskiempostmodernistycznym,wedle
któregoniemówisięoprawdziejakotakiejczyoobecnymtuiterazświecie,lecz
oróżnychsposobachobrazowaniaprawdyiświata.Zależymibowiemnatym,aby
uniknąćfundamentalizmu–religijnego,politycznegoczyekonomicznego–uzurpują-
cegosobiewyłączneposiadanieniepodważalnejprawdy.
Mojąulubionąperspektywąbadańnadprawidłowościaminaszychindywidualnych
izbiorowychzachowań–zaśszczególnietegoaspektunaszychzachowań,któryna-
zywamyedukacją–jestperspektywapsychologiiarchetypów,będącasposobemmy-
śleniaopartymnadziełachCarlaJungai,ostatnio,JamesaHillmana1.
1JamesHillmanjestczołowymwspółczesnymprzedstawicielempsychologiiarchetypów.Hillman
dowodzi,żegłównezadaniepsychologiipoleganawnikaniuwgłąbnaszegoosobistegoizbiorowego
doświadczeniawsposóbumożliwiającyujawnieniearchetypicznegowyobrażenia,którejefunduje.
Przedstawiaargumentynarzecztezy,iżnaszoglądświatamazawszecharaktermetaforyczny.Według
Hillmana,wgruncierzeczy,niedysponujemyżadnyminnymsposobempojmowaniaświata.Zob.
J.Hillman,Re-VisioningPsychology,NewYork1976.
