Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10OWSPÓLNOTAPYTAŃ.ANTOLOGIA
bronieniawartościnarodowych–ztęsknotązawyrwaniemsięzflma-
łego”światamiastajednocześnienowoczesnegoorazzacofanego,po-
czuciebyciausiebie–zdojmującymuczuciemwyobcowania.Nowo-
czesnośćwwydaniuśrodkowoeuropejskimto,jakudowadniaMatoš,
niedającesięzesobąpogodzićtęsknotazastarymipędkunowości.
PodobnieśrodkowoeuropejskąmiejskośćcharakteryzujeJankoPolićKa-
mov,któregobohater,Bitanga,opowiadaodoświadczeniachprowincju-
sza,uznawanegowZagrzebiuzafloryginała”aniefldziwadło”,zajakie
byłuważanynawsi.Problematycechorwackiej,dotychczassłaboobec-
nejwpolskiejrefleksjinadmodernizmemEuropyŚrodkowo-Wschod-
niej,poświęconyjesttakżetekstTrzymiesiącewChorwacji.Wspomnienia
zpodróżypoAustriiiWęgrzech,któregoautor,wrzeczywistościFrancuz,
patrzynatęczęśćkontynentuzperspektywymieszkańcaZachodu.Zpo-
zycjiprzybyszaobserwujePolskęiRosjętakżeDuńczyk,GeorgBrandes.
Świadomośćtekstudotyczyzkoleiprzemian,jakiezachodząwobrę-
biemyśleniaoliteraturzewEuropieŚrodkowo-Wschodniejwdrugiej
połowieXIXw.podwpływemdoświadczenianowoczesności.Ważność
kategoriiosobistegodoświadczenia,która,jaksięwydaje,jestszcze-
gólnieistotnadlamówieniaośrodkowoeuropejskiejodmianiemoderni-
zmu,akcentuje,wodniesieniudoosobykrytykasztuki,FrantišekXaver
ŠaldawtekścieKrytykajakopatosiinspiracja,zamieszczonymwtrzeciej
częściantologii.WażnośćkrytykiwżyciunarodupodkreślaBal-Mach-
szowes.ZkoleiSofijaČiurlionienė-Kymantaitėpodejmujesiękrytyczne-
gospojrzenianaogółlitewskiegożyciakulturalnego.
Ostatnia,czwartaczęśćantologii,Rozpoznanialiterackie,zawieratłu-
maczeniatekstów,któredotychczasniebyłyznanepolskiemuodbior-
cy,orazfragmentyprozypolskiejwłaściwiecałkowiciezapomnianej.
Wspólnymmianownikiemtychutworówniezależnieodichwartości
artystycznejjestpróbaodczytaniadoświadczeniaindywidualnegoboha-
terawkontekścienapięć,jakiewytwarzająsięnaliniijednostka–społe-
czeństwo(awłaściwie:oczekiwaniaspołeczne)orazżyciepojedynczego
człowiekaaprzemianypolityczno-historyczne.
