Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział2
Rozpoznawaniemolekularneichiralne0
Samoorganizacja,autoasocjacja
ipreorganizacja
2010Rozpoznawaniemolekularneichiralne
Rozpoznawaniemolekularne,samoorganizacja(ang.self-organization)iautoaso-
cjacja(ang.self-association)tonajważniejszepojęciawchemiisupramolekularnej.
Rozpoznawaniepoleganautworzeniuselektywnegowiązaniacząsteczkisubstratu
nazywanejgościemzcząsteczkąreceptora,zwanągospodarzem.Jakwspomniano
wrozdziale1,wedługLehna[1]komplekssupramolekularnyjestcharakteryzowany
przezenergięiinformacjęzawartąwwiązaniu,selekcjęsubstratówprzezdanyreceptor
iczasamiprzezpełnioneprzezniegospecyficznefunkcje[2].Silnemuwiązaniunie
musitowarzyszyćselektywność,arozpoznawaniumolekularnemumusi,costanowi
istotnąróżnicę.Tetrafenolanmakrocykliczny23silniewiążeneuroprzekaźnikcholinę
[(CH
3
)
3
N
+
CH
2
CH
2
OH]OH
–
24(stałaasocjacjijestrównaK=50000M
–1
[3])*.
Jednakżetakdużawartośćstałejjestcharakterystycznanietylkodlatejcząsteczki,lecz
takżedlawszystkichcząsteczek–gościmającychgrupęN
+
(CH
3
)
3
,wktórychniewystępuje
dużazawadaprzestrzenna.Skompleksowaniezatem24przez23jestbardzoselektywne
dlatejgrupy,lecznierozpoznajeresztycząsteczki.Przykładsilniejszegowiązania,
ajednocześniemniejszejselektywnościrozpoznawaniachiralnegoprzezcyklodekstryny
zostanieprzedstawionydalej.Kilkaprzykładówrozpoznawaniaprzedstawionojuż
krótkowrozdziale1.Naprzykładwysoceselektywnaizróżnicowanaagregacja
melaminy1zkwasemcyjanurowym2i/lubjegopochodnymijestmożliwadzięki
komplementarnościmiejscdonorowychiakceptorowychobutychcząsteczek,która
umożliwiatworzeniewieluwiązańwodorowych[4].Podobniekorzystnaorientacja
jednostek2,2′-bipirydyluskoordynowanychzjonamiCu
+
wymuszatworzeniepodwójnej
helisy9[5a]iwęzła6[5b].Zdrugiejstronysłabe,leczliczneoddziaływaniadyspersyjne
sąjednązgłównychsiłwymuszającychtworzeniekompleksówcyklodekstryny(np.
wprzypadkukompleksunitrogliceryny10z…-cyklodekstryną11[6]i„naszyjnika
molekularnego”12i13[7]).Rozpoznawaniemolekularneichiralnewprzyrodzie
(zilustrowanemiędzyinnymireakcjamienzymatycznymi,tworzeniempodwójnejhelisy
*SymbolMbyłdawniejstosowanydooznaczeniajednostkistężeniamol/L;obecnieniejestzalecany
(przyp.red.).
