Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WYKŁADI
semnawetczęśćXIXw.).Wostatnichstuleciachprzyjęłysięteżdwa
podziałysystematyczne,tj.podziałnadyscyplinyczyteżnaukifilozoficzne
orazpodziałna(rywalizującezesobą)kierunki(dawniej:systemy)filo-
zoficzne.Głównedyscyplinyfilozoficznesąnastępujące:metafizyka(lub
ontologia),czylinaukaobycie,teoriapoznania(czyliepistemologia,nauka
oźródłach,rodzajach,przebieguigranicachpoznaniaorazoistociewiedzy,
prawdyinaukowości),logika(jakonaukaopoprawnymrozumowaniu,
wdużymstopniupokrywającasięzlogikąformalną,czylimatematyczną),
etyka(naukaomoralności,jejnaturzeipochodzeniu,opodstawachobo-
wiązywanianormmoralnych),estetyka(naukaopięknie,doświadczeniu
estetycznymitwórczości),psychologia(dziśusamodzielnionajakody-
scyplinapozafilozoficzna)ihistoriafilozofii(którejodrębnągałęziąjest
historiafilozofiiWschodu,zwłaszczaindyjskiej).Obecnieużywasięteż
częstotakichokreśleń,oznaczającychrozległedyscypliny,jakantropologia
filozoficzna(filozofiaczłowieka),aksjologia(teoriawartości),filozofiare-
ligii,filozofiadziejów,filozofiapolityki.Taostatniatworzyłączniezetyką
tzw.filozofiępraktyczną;dodziśżywejesttoustalenieterminologiczne,
wywodzącesięjeszczezpismArystotelesa.Jeślichodziokierunkifilozofii,
towspółcześnietrwajeszczezarysowanywpierwszychdziesięcioleciach
XXw.,wspomnianyjuż,podziałnaUfilozofięanalityczną”(bliskozwiązaną
zlogikąorazanaliząjęzyka)orazUnieanalityczną”,zwyklekontynuującą
kierunkidziewiętnastowieczne.WobrębieowejUfilozofiinieanalitycznej”
wyróżnićmożnatakiewęższekierunki,jakfenomenologia,hermeneu-
tyka,egzystencjalizm,marksizm,filozofiaprocesu,pragmatyzm,struktu-
ralizm,dekonstrukcjonizm.Wniecopodobnysposóbdzielisięfilozo-
fianakręgioddziaływaniawielkichfilozofów,tworzącychUszkoły”lub
mającychkrytycznychkontynuatorów.Możnawięcmówićnp.oupra-
wianiufilozofiiUwstylu”HeideggeraczyteżWittgensteinaalboohegliz-
mielubkantyzmie.PonadtowużyciujestwieleokreśleńwrodzajuUfi-
lozofianauki”,Ufilozofiamatematyki”,Ufilozofiaumysłu”,Ufilozofiajęzyka”
(tewymienionekojarząsięgłówniezfilozofiąanalityczną),oznaczają-
cychszczegółowesubdysycplinygłównychdyscyplinfilozofiilubpoprostu
filozoficznerozważaniaopewnymprzedmiocie(jakwprzypadkuUfilozofii
teatru”).
DoXVIIIw.słowoUfilozofia”(philosophia)znaczyłowłaściwietosamo
coUnauka”(scientia).Późniejnaukiprzyrodnicze,anastępnieihumani-
styczne,usamodzielniłysię,Uzabierajączesobą”terminUnauka”(choć
nieodrazu,bojeszczewXIXw.częstonazywanonp.fizykęUfilozofią
naturalną”lubUeksperymentalną”).Wytworzyłotoniespodziewanienieco
19
