Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
goZgierzaiŁodzi.Byłpoczątekroku1914.Po
kilkuletnimpobyciewParyżuMarekSzwarc,
owianyatmosferąstudiówwÉcoledesBeaux
-Arts,znajomościąnajnowszychtrendówar-
tystycznychiichtwórcówskupionychwokół
słynnegoLaRuche,jedenztwórcówzałoży-
cielinMachmadim”-pierwszegoperiodyku
poświęconegosztuceżydowskiej,byłwŁo-
dziosobąznanąwkręgachbohemy.Ferment
spowodowanywydarzeniamipierwszejwojny
światowejwydawałsiędlaartystycznegoiin-
telektualnegożyciaŁodzi-paradoksalnie
-niezwykleożywczy.Wyjątkowoowocny
Il.4.
ArtyścizMontparnasse,La
Ruche;pierwszyzprawej
siedziMarekSzwarc,pierwszy
zlewejsiedziLeoKoenig,
pierwszyzlewejstoiChaim
Soutine,Paryż1912/1913,
fot.zezbiorówrodziny
Gina(Regina)
Pinkus-Szwarc
12
wwydarzeniarok1919totakżeczaspowsta-
niawŁodziekspresjonistycznejartystyczno
-literackiejgrupyJungIdysz(grupaistniała
wlatach1919-1921),jednejznajważniej-
szychwmiędzywojennejPolsce,którątworzy-
li:MojżeszBroderson,JankielAdler,Henryk
Barciński,WincentyBrauner,IdaBraunerów-
na,ZofiaGutentażanka,PolaLidenfeldówna,
DinaMatusówna,MarekSzwarcorazliteraci:
IcchakKacenelsoniJecheskielMojżeszNeu-
man8.GrupafinansowanabyłaprzezMaksa
SzydłowskiegoijegożonęFelicjęzPrywer-
sów.ArtyściskupieniwokółJungIdyszrepre-
zentowalistylistykępóźnegoekspresjonizmu,
stawialipytaniaospecyfikęsztukiżydowskiej,
ocharaktersztukinarodowej.Tezagadnienia
dyskutowanebyłypo1910rokuwkręgupa-
ryskiejkoloniiartystycznejmłodegopokole-
niatwórcówwywodzącychsięześrodkowej
iwschodniejEuropy,zamieszkałychwlegen-
dądziśowianymLaRuche-założonymna
planieoktogonupawilonienaMontparnasse,
wktórymmieściłysiętaniepracownie[il.4].
Młodzitwórcyzafascynowanibyliżydowskim
folklorem,widowiskowościąchasydyzmu,ży-
8Por.JerzyMalinowski,Grupa„JungIdysz”iży-
dowskieśrodowisko„NowejSztuki”wPolsce1918-1923,
PAN,Warszawa1987;idem,MalarstwoirzeźbaŻy-
dówPolskichwXIXiXXwieku,WydawnictwoNauko-
wePWN,Warszawa2000.
