Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żewychowanienarodowejestwłaściwiejedynądrogą,idącą
dowielkościnarodu–awtemwychowaniukształceniecharakterów
zajmujenaczelnemiejsce–przyzachowaniustarożytnejzasady,
żezdrowąduszęwzdrowemtrzebarozwijaćciele,conowożytnie
pojmujemyjakorozwójwszechstronnypełnegoczłowieka.Wszelkie
więcśrodkiwychowawczenajbliżejobchodzićnasbędą,naczoło
jednakwysuwasięwysiłeksamowychowawczy.Ontylkobowiem
prowadzidoprawdziwegowewnętrznegowyrobienia.
Oilepowszechnejestjużdziśznanieważności
samowychowania,otyleniedośćjasnejestjeszczedlawszystkich,
jakdalecetrudnatosprawa.„Lenistwoducha”,wktóremSłowacki
upatrywałgrzechpierwotnyjeżeliniejedyny„duchówglobowych”,
pogrążanaswszarej,ślamazarnejcodzienności,apróżnośćibrak
autokrytycyzmuutrudniaprzebudzeniesięztegowygodnego
letargu,redukującdominimumjakiekolwiekwysiłkiwpracynad
sobą.Wtychwarunkachpotrzebajakiegoświelkiegowstrząśnienia
wewnętrznego,trzebajakoby„rewolucjifrancuskiej”(jakmówił
Mochnacki)ibohaterskiejniemalwalkizsamymsobą,
zczłowiekiemwnasmałym,niskimizłym,–abyistotnie
wsamowychowaniupostępować.Wtedydopierowytworzymy
istotniepotężny,przetwarzającyruchmłodzieży,jeżelizdołamy
rozbudowaćzapał,wzbudzićpędżywiołowy,zaciętydowalki
powszechnejolepszego,wyższegowkażdymznasczłowieka.
Bezzapałurzeczsięnieuda,będziesięrwać,błyskaćfrazesami
irozsypywaćwpopiółdawnejmałościiprzeciętności.Zagadnienie
przetorozbudzeniategozbawczegozapałunabierawaginiezmiernej,
stajesięniemalkluczemtajemnicysamowychowania!
Niemogęturozwodzićsięnadtemszerzej,alemuszę
powiedzieć,żeituwartosięgnąćdoMickiewicza.Jegomłodość
iJegotwórczośćpouczają,jakiesąwarunkirodzeniasięgłębokiego
itrwałegozapału–tej,„iskry,coraztylko,wmłodocianymrozpala
sięwieku”.Potrzebanatośrodowiskabraterskiego,sprzęgniętego
wimięniesamolubnychcelów–potrzebapoznaniaiukochania
wielkichprawdiwzniosłychidei,–potrzebaotwarciaduszy
nadobrenatchnienia,czylirozbudzeniawsobieczuciaiwiary,które
wczłowiekupełnymbędąnietyleprzeciwstawieniemile
uzupełnieniemsuchegointelektu.
Porównująctewarunkizobecnymstanemrzeczy:środowiskasą,
aleichżycie,ichtreśćwewnętrzna–dalekiesąjakdotądzarówno
odpoważnejpracyumysłowej,jakiodwysubtelnieniasumienia,