Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
dyskryminacjiwkapitalizmie(np.płciowejczyHrasowej”).Wtejteoriikryzys
społecznyniesiewielośćpostacibuntuprzeciwsytuacjiniższościróżnychgrup
społecznych.Oglądspołeczeństwakapitalistycznegojakototalności,jakkol-
wiekdynamicznejisprzecznej,oznacza,żeproblemzjegoreprodukowaniem
sięmożewynikaćzkontestacjiwłasnejpozycjiprzezwszelkieuciskanegrupy
społeczne.Pojawieniesięmasowegoruchupracowniczegoniejestwięcwarun-
kiemkoniecznymzaistnieniakryzysuspołecznegowkapitalistycznymładzie.
Jednakrozwiązanietegokryzysupoprzezskutecznezniesienietegoładujestjuż
nieuchronniepołączonezklasowymruchempracowniczym.Nasuwasiętuteż
znanadefinicjawarunkówsytuacjirewolucyjnejprzedstawionaprzezLenina,
naktórąskładaćsięmanietylkoniechęćHdołów”dożyciawdawnysposób,ale
iniemożnośćHgóry”gospodarowaniairządzeniapodawnemu7.Nieoznacza
to,żesytuacjatazawszezaowocujerewolucjąspołeczną,czynawetHjedynie”
rewolucjąpolityczną(zgodniezużytecznymrozróżnieniemdokonanymprzez
ThedęSkocpol8).Cowięcej,oczywistejest,żekryzysspołecznyniezawszejest
sytuacjąrewolucyjną.CharlesTilly,opierającsięnaspostrzeżeniachinnego
rosyjskiegorewolucjonistyLwaTrockiego,zdużądozątrafnościuznał,żesytu-
acjatawymagapojawieniasięalternatywnegoośrodkawładzypolitycznej9.Za
warunekzdiagnozowaniakryzysuspołecznegomożnauznaćczynnewystąpienia
obywatelskiewskalimasowejkontestująceto,coosobywnichuczestniczące
uznajązaułomnefunkcjonowanieładuspołecznegolubprzynajmniejtakich
jegoaspektów,wobecktórychsprzeciwprowadzidomniejlubbardziejświa-
domegocałościowegopodważaniategożładu.Uprawnionewydajesięwięcna
przykładmówienieokryzysiespołecznymwStanachZjednoczonychwlatach
sześćdziesiątychwzwiązkuzdziałalnościąruchuprawobywatelskich,anastęp-
nieruchamistudenckimi,antywojennymi,kobiecymiiinnymiskładającymisię
naogólnąkontestacjęnaprzełomielatsześćdziesiątychisiedemdziesiątych,
jakożepodważałyistotneelementyzastanegoładuspołecznego.
Wliteraturzeruchówspołecznych,przynajmniejodlatosiemdziesiątychXX
wieku,znanejestpojęcieHmobilizacjimasowej”10.W2014r.OlgaOnuchpod-
jęłapróbędoprecyzowaniategopojęciatrafniewskazującnaproblemzuchwy-
ceniemzjawiska,gdyżHmobilizacjemasowewydająsięprzychodzićznikąd
irównieszybkorozpływać”,awdodatkuzwyklepoprzedzająjeisąichnastęp-
7W
.Lenin,HŚwiętomajowerewolucyjnegoproletariatu”(1913),Dzieławszystkie,t.23,Warsza-
wa1987,s.288.
8T
.Skocpol,StatesandSocialRevolutions.AComparativeAnalysisofFrance,Russia,andChina,
Cambridge,London,NewYork,Melbourne1979,s.4–5.
9Ch.Tilly,Rewolucjeeuropejskie1492–1992,Warszawa1997,s.21–26.
10D.dellaPorta,S.Tarrow,HUnwantedchildren:Politicalviolenceandthecycleofprotestin
Italy,1966–1973”,EuropeanJournalofPoliticalResearch,t.14,nr5–6,1986,s.620.
