Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
dembyłbuntpoupadkupiramidfinansowychwAlbanii,w1997r.,któryrozwi-
nąłsięażdopoziomurejteradytychsiłprzedbuntownikaminadużymobszarze
państwa.Ostateczniejednakporządekpowróciłwramachtegosamegoreżimu
politycznego–porozpisaniunowychwyborówparlamentarnychiprzywspar-
ciumiędzynarodowejmisjiONZ15.Wszystkiete,jakżeróżne,sytuacjeobrazują
ograniczonośćpopulistycznychmobilizacjimasowychwkontekściekryzysuspo-
łecznego–wtymsensie,żeniesąwstaniezaoferowaćdrogiwyjściadotyczącej
zmianysamegoładuspołecznego.
Odmiennympojęciem,któremudużomiejscapoświęcawswychrozwa-
żaniachWielecki,jestkryzyscywilizacyjny.TerminHcywilizacja”powstałsię
wokresieeuropejskiegoOświeceniaiodtegoczasupojawiłosięszeregteorii
dotyczącychnowegopojęcia16.Odpoczątkuzawierałsięwnimteżsilnyładunek
ideologii–wdużejmierzeHcywilizacja”byłarodzajempowstałegowEuropie
wartościującegopozytywniesamookreślenia.WujęciuWieleckiegocywilizacja
jestzjawiskiemszerszymiopartymodłuższeprocesyhistoryczneniżładspo-
łecznyformującysięzasadniczowramachpaństw.Jakpisze,cywilizacjaHtworzy
ramy,wktórych,wniemałymstopniupodjejwpływem,ludziekonstruująład
społeczny,grupyiinstytucjespołeczne,kulturę(napoziomieładuspołecznego)
iswojetożsamości”17.Kryzyscywilizacyjnytakżejesttuwięcczymśpowszech-
niejszymodspołecznego–cowiążesięzambitną,choćdyskusyjną,próbąnakre-
śleniaprzezautoratego,copostrzegajakokryzyscywilizacyjnyspołeczeństwa
poprzemysłowego(związany,jegozdaniem,zwyzwaniempowodowanymprzez
procesysekularyzacji,rewolucjitechnologicznej,globalizacjiorazpochodnejim
ekspansjikulturymasowej)18.Niezależnieodocenytejperspektywy,atrakcyjne
jestsamopojęciecywilizacji(jeśliuwolnimyjezoczywistychpułapekideologicz-
nych),araczejnachodzącychnasiebieróżnychcywilizacji,jakoswoistejinterak-
cjikulturyitechnikiwszerokimwymiarzeczasoprzestrzennym.Możemymówić
ocywilizacjirolniczej,przemysłowejczywielkomiejskiej.Naprzykładcywiliza-
cjawielkomiejskatonietylkospecyficznaiuniwersalna,choćsilniezróżnico-
wanaklasowo,kulturażyciawwielkichmiastach,aletakżetechnikatransportu,
15Ch.Javruch,GTheRiseandFallofAlbania’sPyramidSchemes”,Finance&Development.Qua-
terlyMagazineoftheIMF,nr37/1,2000,http://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2000/03/
jarvis.htm;F
.C.Abrahams,ModernAlbania:FromDictatorshiptoDemocracyinEurope,New
York,London2015,s.69–22.
16SkrótowyprzeglądteoriicywilizacjiprzedstawiaMarianGolkaw:M.Golka,Cywilizacja,Euro-
pa,Globalizacja,Poznań1999,s.11–49.Patrztakże:W
.Pawluczuk,Wprowadzeniedoteoriicy-
wilizacji.Częśćpierwsza.Systemyteoretyczne,Białystok2008;F
.Braudel,Gramatykacywilizacji,
Warszawa2006,s.37–69.
17K.Wielecki,s.330.
18Tamże,s.340.
